Korinna fr. 654 PMG and a Modern Greek Folk-song

Part of : Αρχαιογνωσία ; Vol.15, No.1-3, 2007, pages 41-54

Issue:
Pages:
41-54
Parallel Title:
Κόριννα 654 PMG και ένα νεοελληνικό δημοτικό τραγούδι
Section Title:
Μελέτες - Articles
Author:
Abstract:
Η μελέτη αυτή επιχειρεί να διαλευκάνει τη φύση των δυο κεντρικών μορφών του αποσπάσματος 654 PMG της Κόριννας, Κιθαιρώνα και Ελικώνα. Βουνά κατά κυριολεξία, επώνυμοι ήρωες ή θεοί των βουνών — η ερευνά διαφωνεί. Η παρούσα μελέτη αρχικά αποδυναμώνει την εκδοχή των επωνύμων ηρώων, η οποία έχει μεταγενέστερη και αμφίβολη βάση, επισημαίνοντας το μεγάλο αριθμό παραδειγμάτων προσωποποίησης αλλά και θεοποίησης (και ενίοτε ανθρωπομορφικής σύλληψης) φυσικών στοιχείων στην αρχαία ελληνική λογοτεχνία και θρησκεία. Σημειώνεται ότι οι θεότητες της φύσης ουδέποτε είχαν κεντρική θέση στην ελληνική θρησκεία, και θεοποιημένα βουνά σπανίως αναφέρονται (αν και λατρεύονταν στη γειτονική Ανατολή, όπως επιβεβαιώνεται π.χ. για τους Χετταίους), υπάρχουν όμως ενδείξεις στην τέχνη ότι σε συγκεκριμένα συμφραζόμενα ο Κιθαιρών και ο Ελικών γίνονταν αντιληπτοί ως θεοί.Στην καλύτερη κατανόηση των δύο μορφών θα βοηθούσε μια εξέταση της πιθανής προέλευσης του θέματος της Κόριννας. Είναι αξιοσημείωτο ότι δε βρίσκονται παράλληλα στην αρχαία ελληνική λογοτεχνία για το μάλωμα βουνών, το θέμα όμως συναντάται σε νεοελληνικά δημοτικά τραγούδια και ειδικότερα στο τραγούδι του Ολύμπου και τον Κισάβου. Η παρουσία προσωποποιημένων βουνών στην ελληνική δημοτική ποίηση και η αναγνώριση αυτού του θέματος (και του ίδιου του μαλώματος των βουνών) ως μοτίβου τηςλαϊκής λογοτεχνίας ενισχύουν ακόμη περισσότερο την πιθανότητα ότι οι ήρωες της Κόριννας (η οποία αντλούσε τα θέματά της από παλιούς τοπικούς μύθους) είναι προσωποποιημένα βουνά. Η λαϊκή προέλευση του θέματος στηρίζεται περαιτέρω από την παρουσία μαλώματος φυτών σε Ίαμβο του Καλλιμάχου, που αναφέρει ως πηγή του λαϊκή λυδιακή διήγηση. Η ελληνική δημοτική ποίηση και παράδοση μαρτυρεί επίσης την ύπαρξη πνευμάτων των βουνών, θυμίζοντας ότι η απόσταση ανάμεσα στην προσωποποίηση ενόςφυσικού στοιχείου και τη θεοποίηση δεν είναι μεγάλη. Τελικά διαφαίνεται ως καλύτερη ερμηνεία της φύσης των βουνών της Κόριννας η συνδυαστική, που συνυπολογίζει τη φυσική διάστασή τους, την εμψύχωσή τους από την ανθρώπινη φαντασία και την πιθανή, αλλά όχι απαραίτητη θεοποίησή τους. Τέλος υποστηρίζεται (με στήριξη από σχετικά παραδείγματα) ότι η ερμηνεία τους ως επωνύμων ηρώων είναι προϊόν μεταγενέστερης εκλογίκευσης.
Subject:
Subject (LC):
Keywords:
Δημοτικό τραγούδι, Κόριννα, Κιθαιρών και Ελικών, Modern Greek Folk-song, Korinna