Neue erkenntnisse zum heiligtum der agyptischen götter in Thessaloniki : ein unveröffentlichtes tagebuch des archäologen Hans von Schoenebeck
Part of : Το Αρχαιολογικό Έργο στη Μακεδονία και στη Θράκη ; Vol.16, No.1, 2002, pages 291-306
Issue:
Pages:
291-306
Parallel Title:
Νέα στοιχεία για το ιερό των αιγυπτίων θεών στη Θεσσαλονίκη : ένα αδημοσίευτο ημερολόγιο του αρχαιολόγου Hans von Schoenebeck
Author:
Abstract:
Η παρούσα ανακοίνωση πραγματεύεται ένα προσωπικό ημερολόγιο του Γερμανού αρχαιολόγου Hans von Schoenebeck (1904-1944), το οποίο μέχρι τώρα δεν έτυχε της απαιτούμενης προσοχής στην αρχαιολογική έρευνα. Το όνομα του ν. Schoenebeck συνδέεται με εργασίες για τη ρυμοτομία της Θεσσαλονίκης και την αψίδα του Γαλερίου. Το ημερολόγιό του, που σήμερα βρίσκεται στα αρχεία του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου στο Βερολίνο, συντάχθηκε το 1939 κατά την παραμονή του στη Θεσσαλονίκη με αφορμή την ανα- σκαφή του E. Dyggve στο γαλεριανό συγκρότημα. Το ημερολόγιο περιλαμβάνει μεταξύ άλλων μια σύντομη περιγραφή της ανασκαφής, που επισκέφτηκε από προσωπικό ενδιαφέρον και κατά την οποίαν οι Στρ. Πελεκίδης και X. Μακαρόνας έφεραν στο φως ένα μέρος του ιερού των αιγυπτίων θεών. Οι σημειώσεις του ν. Schoenebeck αναφέρονται στον αψιδωτό ναό με την επωνομαζόμενη κρύπτη, η οποία βρίσκεται κάτω από τον ναό, και ο οποίος είναι το μοναδικό κτίσμα, γνωστό από μια δισέλιδη μόνο ανακοίνωση, αλλά κυρίως από το ευρύτερα γνωστό γύψινο πρόπλασμα στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Θεσσαλονίκης. Εξαιτίας της ελλειπέστατης δημοσίευσης αυτού του τόσο σημαντικού ιερού οι σημειώσεις του ν. Schoenebeck αποτελούν ένα σημαντικό τεκμήριο για τη γνώση μας ως προς αυτό.Από το πλήθος των λεπτομερειών που μας μετέφερε ο ν. Schoenebeck γι’ αυτό το κτίσμα, γίνεται αναφορά σε δύο βασικά θέματα:Το πρώτο θέμα σχετίζεται με την περίοδο ανοικοδόμησης του αψιδωτού ναού, ο οποίος ανακαλύφθηκε το 1938/39, αλλά μέχρι τώρα δεν έχει δοθεί τελική απάντηση στο ερώτημα της χρονολόγησής του. Στο πλαίσιο μιας προγραμματισμένης δημοσίευσης για την αψίδα του Γαλερίου ο ν. Schoenebeck μελέτησε στα 1934/35 επισταμένως τα κτίσματα της Θεσσαλονίκης της γαλεριανής εποχής, δηλ. την ίδια την αψίδα, τη Ροτόντα όπως και τα υπόγεια κτίσματα του Ιπποδρόμου. Στο ημερολόγιό του, για το οποίο χρησιμοποιήθηκαν συμπληρωματικά και άλλα χειρόγραφά του, αναφέρει ότι ο τύπος της τοιχοδομίας του αψιδωτού ναού στο Ιερό των Αιγυπτίων Θεών συμφωνεί με εκείνον των γνωστών γαλεριανών οικοδομημάτων. Με τη διαπίστωση αυτή καταλήγει να χρονολογήσει τον αψιδωτό ναό στην εποχή της βασιλείας του Γαλερίου. Σε σχέση με τη χρονολογία αυτή πιθανόν να πρέπει να ληφθεί υπόψη και η θέση της Ίσιδος και του Σαράπιδος ως θεοί-προστάτες της Τετραρχίας, όπως αυτοί παριστάνονται και στην αψίδα του Γαλερίου.Το δεύτερο σημαντικό θέμα αφορά στην τεκμηρίωση από τον von Schoenebeck για την ανακάλυψη ενός βωμού στο εσωτερικό του ναού, ο οποίος μπορεί να ταυτιστεί με τον κυκλικό βωμό ΜΘ 986 στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, και ο οποίος βρέθηκε σε δεύτερη χρήση σαν βάση ενός αγάλματος της Ίσιδος Οργίας. Η τοποθέτηση της βάσης αυτής στον νοτιοανατολικό πλαϊνό τοίχο του σηκού οδηγεί στο συμπέρασμα, ότι το εν λόγω άγαλμα δεν ήταν το μοναδικό λατρευτικό άγαλμα στον ναό, αλλά προστέθηκε σ’ ένα άλλο ήδη υπάρχον. Ανοικτό παραμένει, ωστόσο, το ερώτημα σε ποια θεότητα ήταν αφιερωμένος ο ναός. Από τον κύκλο των Αιγυπτίων Θεών μια αφιέρωση στην ίδια την Ίσιδα μπορεί να θεωρηθεί επίσης δυνατή. Σ’ αυτήν την περίπτωση, η χρήση του επιθέτου ίσως να έγινε και με σκοπό να υποδηλώσει τη διαφορετικότητα της Ίσιδος Οργίας από την καθιερωμένη μορφή της θεάς.
Subject:
Subject (LC):
Keywords:
νεκροταφεία, Θεσσαλονίκη
Notes:
Περιέχει εικόνες και κατόψεις
