99-110

H αρχιτεκτονική ως «μοχλός επίδρασης» : από τον Le Corbusier στον μεταμοντερνισμό (πρόγραμμα κοινωνίας ή κοινωνία χωρίς πρόγραμμα)

Κριτική και Αμφισβήτηση - Ουτοπία και Αμφισβήτηση/La critique comme contestation - Utopie et contestation

• Perelman, Marc

Στόχος τής εισήγησής μας ήταν νά φέρει στό φώς τούς δεσμούς άνάμεσα στό μοντέρνο καί τό μεταμοντέρνο στό πλαίσιο τού προγράμματος τής άρχιτεκτονικής, καί μάλιστα όχι μόνον τά σημεία ταύτισης, ομοιότητας καί συγγένειας άλλά καί τις μεταξύ τους διαφορές, τόσο τίς προφανείς όσο καί τίς πιό κεκαλυμμένες. Ό μεταμοντερνισμός όσον άφορά στή δράση, τίς άρχές καί τήν ύλοποίησή του έμφανίστηκε ώς ή άρνηση, ή άπόρριψη τής μοντέρνας άρχιτεκτονικής καταστροφής (φράγματα, ούρανοξύστες). ’Αμφισβήτησε μέ σθένος τήν «πρόοδο» τοϋ κινήματος του μοντερνισμού πού κληροδοτήθηκε άπό τή Χάρτα των ’Αθηνών καί τόν Le Corbusier. Ό μεταμοντερνισμός έδωσε μεγάλη έμφαση στή βίαιη καταστροφή τής πόλης άπό τήν έφαρμογή τής μοντέρνας άρχιτεκτονικής πρατικής, ένα δείγμα τής όποιας είναι ή διαίρεση τής πόλης σέ ζώνες καί τά τεράστια προβλήματα πού προκύπτουν άπό τήν άνέγερση κατοικιών παντού ιδίων.Από θετικής πλευράς, ό μεταμοντερνισμός έπιχείρησε πράγματι νά δώσει ένα νέο ορισμό τής άρχιτεκτονικής. Μπορεί ή άρχιτεκτονική νά μήν είναι ή νά μήν έπιτρέπει νά ύπάρξει άλλο τίποτε έκτος άπό ένα χώρο κατοικίας, έργασίας, άνάπαυσης ή μετακίνησης; Ή φονξιοναλιστική άρχιτεκτονική θεωρείται πλέον ώς μία συντηρητική τέχνη, ή τεχνική της έχει πραγματωθεϊ, ή δύναμή της είναι ή δύναμη τής έπιβολής. Όπως είναι φανερό, ό μεταμοντερνισμός δέν χαρακτηρίζεται άπό ένα ομοιογενές σύνολο άπό σαφείς καί άπλές πεποιθήσεις. Ή «ένότητά» του διακρίνεται περισσότερο γιά τήν ποικιλομορφία καί τήν έτερογένειά της. Ωστόσο ύπάρχει ενα κοινό σημείο σέ όλες τίς μεταμοντέρνες τάσεις καί κινήματα, κι αύτό είναι ή μεταμόρφωση, άλλοτε περισσότερο κι άλλοτε λιγότερο, τής άρχιτεκτονικής (τής έμπειρίας της, τής ύλοποίησής της, δηλαδή τού προγράμματος της...) σέ μία εικόνα: ή οικοδόμηση δέν βασίζεται πλέον στή δομή, άλλά στήν κατασκευή ένός περίτεχνου συστήματος (ή συνόλου) εικόνων γιά νά τοποθετηθούν στις προσόψεις τών κτιρίων αύτές ένδιαφέρουν κυρίως τούς μεταμοντέρνους άρχιτέκτονες. Σέ αύτό άκριβώς τό σημείο ή άρχιτεκτονική άπό πρόγραμμα πού ήταν μετατρέπεται στό άντίθετό της, ένα άντι-πρόγραμμα, πού δέν άποσκοπεϊ τόσο στό νά έπεξερ- γαστεί όσο στό νά προσθέσει στοιχεία δανεισμένα ώς έπί τό πλεΐστον άπό τήν άρχαιότητα (ελληνική, άναγεννησιακή). Ή διακόσμηση είναι τό πρότυπό της γιατί παρουσιάζεται ώς τό κατεξοχήν άσχημο, ώς ένα άντικείμενο πού είναι άχι άπλώς γελοίο άλλά έπιδεικτικά άξιογέλαστο.

• Arts

• Τέχνη

αρχιτεκτονική, μοντερνισμός, μεταμοντερνισμός