Plato and the art of humour
Part of : Χρονικά αισθητικής : ετήσιον δελτίον της Ελληνικής Εταιρείας Αισθητικής ; Vol.46, No.Β, 2010, pages 213-221
Issue:
Pages:
213-221
Parallel Title:
Ο Πλάτων και η τέχνη του χιούμορ
Section Title:
Λογοτεχνία - Μουσική / Literature - Music
Author:
Abstract:
Παρόλο που το χιούμορ βρίσκεται στον οικείο του τόπο στις τέχνες, παραβλέπεται μερικές φορές το γεγονός ότι υπάρχει μεγάλη παράδοση του χιούμορ και στη φιλοσοφία, η οποία κάνει την πρώτη αξιοσημείωτη εμφάνισή της στα γραπτά του Πλάτωνος -παρά την επιθετική κριτική του στην Πολιτεία κατά του χιούμορ, που είναι μέρος της όλης του κριτικής κατά των τεχνών.Πέρα από τα αστεία των φιλοσόφων από τα χρόνια του Πλάτωνος οι ίδιοι έχουν ασχοληθεί θεωρητικά και με το χιούμορ, τονίζοντας την ικανότητα του ανθρώπου να διασκεδάζει με την «ασυναρτησία», σε συνδυασμό με μια χαλάρωση της έντασης και -σε ένα ακόμη πιο προβληματικό επίπεδο- με το συναίσθημα του αυτοσυγ- χαίρεσθαι σε βάρος κάποιου άλλου.Στη μελέτη μου εξετάζω πώς η τέχνη του χιούμορ, πέρα και πάνω από τον παιδαγωγικό και αισθητικό της ρόλο, μπορεί να συμβάλει στη φιλοσοφική εποπτεία, ιδίως στην εποπτεία των «ασυναρτησιών» που παράγει η ίδια η φιλοσοφία. Παράδειγμα εδώ είναι το εκπληκτικό κωμικό επεισόδιο στο έκτο βιβλίο της Πολιτείας, όπου ο Γλαύκων εμφανίζεται να παρωδεί τη μεταφυσική του Πλάτωνος. Συγκρίνω και φέρνω σε αντίθεση αφενός την «αμετάφραστη» εποπτεία της ασυναρτησίας που φέρνει στο φως το χιούμορ, και αφετέρου τη συνειδητοποίηση της σημασίας των έργων τέχνης και της φιλοσοφικής επιχειρηματολογίας. Όλα δείχνουν να προϋποθέτουν ότι κάτι «εφαρμόζει» αθέλητα στη σωστή του θέση, αν και αυτό εξαρτάται αναγκαστικά από το να αποκτά κανείς κατά πρώτο λόγο λεπτομερή γνώση του γενικότερου πλαισίου και της επεξηγητικής του δύναμης.Κατά βάθος όμως το χιούμορ είναι εκείνο που αντιστέκεται περισσότερο σε κάθε εξήγηση, τα έργα τέχνης αντέχουν λιγότερο, ενώ η φιλοσοφία είναι τελείως δεκτική. Παρουσιάζω επιλογή φιλοσοφικών αστεϊσμών από τον Hume, τον Kant, τον Russell και τον Wittgenstein και καταλήγω με τη μεγάλη οφειλή μας στον Πλάτωνα και τον Σωκράτη, οι οποίοι υπήρξαν οι πρωτοπόροι της παράδοσης που θέλει να χρησιμοποιείται το χιούμορ ως φιλοσοφικό εργαλείο, ενώ επιπλέον βοήθησαν να διαλύσουμε τη στερεότυπη εικόνα του φιλοσόφου ως αγέλαστου εκκεντρικού τύπου.
Subject (LC):
Keywords:
Πλάτωνας , Ελλάς
