37-50

Μια αισθητική θεώρηση του πρότυπου και του αντιγράφου : οι τρεις ορισμοί της τέχνης

Ανακοινώσεις=Papers

• Gloy, Karen

Εντός τού πλαισίου τής δυτικοευρωπαϊκής φιλοσοφικής παράδοσης, μπορούμε νά έντοπίσουμε ιστορικά τρεις εύρύτερους τρόπους προσδιορισμού τής σχέσης άναπαριστάνοντος καί άναπαρισταμένου, άντιγράφου καί προτύπου, δηλαδή τέχνης καί φύσης. Μέσα στόν αύτάρκη άρχαιοελληνικό κόσμο, ò καλλιτέχνης-τεχνίτης μιμούμενος τή φύση θεμελιώνει μία διπολική σχέση ή όποια συμπληρώνει άκριβώς τόν κύκλο τού κόσμου. Στόν Πλάτωνα αύτό καθίσταται φανερό διά τής κριτικής πού άσκεϊται στό ομηρικό κοσμοείδωλο, τό όποιο διατηρεί εναν μυστικό-μαγικό πυρήνα, άδιαφοροποίητο άπό τήν έπέμβαση τού άνθρώπου. Στόν Αριστοτέλη, ή δυναμική τής φύσης άφήνει χώρο γιά τή δράση τού άνθρώπου, ό όποιος έτσι καθίσταται ένεργό μέλος τής (έστω άσύνειδης) τελεολογίας της. Μετά τό Διαφωτισμό πάντως, ό άνθρωπος άπό μιμητής γίνεται ό ίδιος ένας μικρός «δημιουργός» έκείνου τού κόσμου πού έκπροσωπεϊται άπό τήν τέχνη. Ό Goethe κατεξοχήν άποθεώνει τήν ιδιοφυία τού καλλιτέχνη.Σήμερα ώστόσο, έχοντας άντιμετωπίσει ποικίλα διλήμματα περί θεοδικίας καί περί πολλαπλών κόσμων, καί έχοντας πλέον κληρονομήσει μία νέα άντίληψη περί φύσεως μετά τόν ίστορικιστικό σχετικισμό τού δέκατου ένατου αιώνα, θά ήταν όντως δυνατόν νά έγκαινιάσουμε μία νέα κλασσική περίοδο γιά τήν τέχνη (όπως προτείνει ό Siegfried Dammrath): ή τέχνη, άκολουθώντας τίς άπεριόριστες δυνατότητες τής φυσικής έξέλιξης, διατηρεί τή δημιουργικότητά της. Ό άνθρωπος δημιουργεί άπό τή Φύση καί μέσα σέ αύτήν, έπεκτεί- νοντας τή δυναμική της (έδώ ίσως θά έντοπίζαμε καί τή διαφορά άπό τόν Αριστοτέλη), χωρίς όμως νά νοείται ώς δρών έκτος των προσδιορισμών της.

• Arts
• Philosophy, Ethics and Religion

• Αισθητική
• Τέχνη

φύση, nature

Περίληψη: Νικόλαος Γκόγκας, Το πρώτο μέρος του τόμου περιλαμβάνει τα πρακτικά του συμποσίου Αισθητικής με θέμα "Το ερώτημα περί Τέχνης Σήμερα" που έγινε στο πανεπιστήμιο των Ιωαννίνων στις 13 Οκτωβρίου 1998