Monuments historiques et culturels à l'antiquité et dans la société contemporaine
Part of : Χρονικά αισθητικής : ετήσιον δελτίον της Ελληνικής Εταιρείας Αισθητικής ; Vol.ΙΖ-ΙΗ, No.1, 1978, pages 5-16
Issue:
Pages:
5-16
Parallel Title:
Ιστορικά και πολιτιστικά μνημεία στην αρχαία και τη σύγχρονη εποχή
Author:
Abstract:
Πρόκειται γιά εισήγηση πού επρόκειτο νά ανακοινωθεί στή Γενική Συνέλευση του I.CO.MO.S. στή Μόσχα καί τό συνέδριο πού ακολούθησε στό Suzdal (19 Μαΐου - 1 'Ιουνίου 1978) πού είχε ώς γενικό θέμα: "Historical and Cultural Monuments in the Society of Today". Ό όρος πού συνήθως δίνουμε, του Ιστορικού καί πολιτιστικού μνημείου, σημαίνει τίς πολιτιστικές καί πνευματικές υπηρεσίες πού προσφέρουν σήμερα τά μνημεία πού κληρονόμησε τό ιστορικό παρελθόν στούς λαούς. Τό μνημείο εξακολουθεί νά αποτελεί πρόβλημα καί άπό εννοιολογική καί από σημαντική άποψη. Τό σπουδαιότερο όμως πρόβλημα είναι τό ψυχολογικό- ή στάση, δηλαδή, τοΰ κοινού, απέναντι στό ίδιο τό μνημείο. Ή δικαίωση του χαρακτηρισμού ενός κτίσματος θρησκευτικού ή κοσμικού, επίσημου ή λαϊκού, ώς μνημείου, οφείλει νά έχει τήν κοινή αποδοχή τοΰ λαού. Τό μνημείο, συνεπώς, θά πρέπει νά διαθέτει τή συνεχή, τήν αέναη πνευματική καί ψυχική επικοινωνία μέ τόν λαό. Πόσες φορές όμως ό καθένας μας δέν είδε, ανέμελο κόσμο νά στέκεται πλάι σέ μνημεία, πρόσκαιρα, ή καί νά ζεϊ μακροχρόνια πλάι τους, χωρίς νά έχει νοιώσει ποτέ καμιά ανάγκη επικοινωνίας μαζί τους- ούτε τό όνομα τοΰ μνημείου ή καί τόν σκοπό πού ιδρύθηκε, κάποτε, δέν γνωρίζουν. Μήπως ή Υπηρεσία τοΰ μνημείου δέν είναι ή συνεχής μνήμη τοΰ γεγονότος; "Αραγε ή λειτουργία του δέν είναι διδακτική;Τό δυσκολότερο όμως είναι νά κατανοήσουμε τά αίτια τής γενέσεως ένός μνημείου. Πότε άκριβώς καί ϋστερα άπό ποιές διανοητικές διεργασίες αποφάσισε ή προϊστορική ανθρώπινη κοινωνία ή τό ιερατείο νά στήσει ενα όρθιο λιθάρι, γιά κάποιο συγκεκριμένο σκοπό.‘Η Παλαιό Διαθήκη έχει διασώσει σημαντικές ιστορικές μαρτυρίες γιά τήν ανίδρυση ένός βαιτύλου (menhir). Στή συνέχεια άναλύεται ή σκοπιμότητα άνι δρύσεως ένός menhir καί εξετάζεται ή ύποβολή τους στήν ψυχή τοΰ θεατή.Στήν άρχαιότητα ή έννοια τοΰ μνημείου ήταν διαφορετική στούς ιστορικούς λαούς. Στόν ελληνορωμαϊκό κόσμο όφείλεται ή ιδέα τοΰ θριαμβικού μνημείου ή τοΰ τροπαίου πού κληρονομήθηκε σ' εμάς. Μνημεία, επίσης, ήταν τά πολυάνδρια, οι όμαδικοί τάφοι τών τέκνων τών ελευθέρων πόλεων πού πέθαιναν στά πεδία τών μαχών γιά την ύπεράσπιση τής τιμής καί τής ανεξαρτησίας τής πατρίδας. Μνημεία ήταν επίσης οΐ τάφοι διασήμων άνδρών. Μνημεΐα-σύμβολα, επίσης, ήταν, εττήν κλασική αρχαιότητα οί ναοί εττίς άκροπό- λεις, πού συμβόλιζαν τό πνεύμα τής ίδιας τής πόλεως, όπως ô ναός τής Παλλάδας Άθηνός, στήν ’Ακρόπολη τών 'Αθηνών.Δεν ήταν όμως μνημεία, εττήν αρχαιότητα, μόνον οί ναοί ή οί τάφοι, αλλά καί τά σπουδαία τεχνικά έργα όχι μόνον τών Ελλήνων, αλλά όλων τών λαών. Τά επτουδαιότερα επτά απ’ αυτά, τά ξεχώριζαν καί τά άποκαλοΰσαν «θαύματα».Στή διερεύνηση πού ακολουθεί, διαπιστώνεται πώς ή βούληση γιά τή διατήρηση, τήν επιβίωση καί τήν αναβίωση τών παραδοσιακών μορφών, ή συνείδηση γιά τήν έννοια τού ιστορικού μνημείου άλλά καί τού μνημείου τής φύσεως, δεν ήταν μιά νέα ιδέα, άλλά ήταν γνωστή από τήν αρχαιότητα όπου έχουμε άρκετα παραδείγματα γιά προσπάθειες πού έγιναν γιά τήν προστασία αυτών πού θά ονομάζαμε σήμερα «ιστορικά κτίσματα», όπως τής οικίας τού Πίνδαρου στή Θήβα. Μετά τούς φανατισμούς καί τίς καταστροφές τών μνημείων τής είδωλο- λατρείας πού επικράτησε τά πρώτα χρόνια τού χριστιανισμού, ήρθε ή γαλήνη. Σέ όλο τόν βυζαντινό μεσαίωνα διαπιστώνουμε τήν αγάπη καί τή στοργή γιά τά έργα τών αρχαίων 'Ελλήνων. Ό σεβασμός γιά τά έργα τέχνης τών αρχαίων προγόνων χαρακτηρίζει πάντα τόν "Ελληνα πού θέλει νά ταυτίζεται μ’ αυτούς. Τό βλέπετε αυτό άκόμα καί μέσα στήν τραχύτητα τού αγώνα γιά τήν ελευθερία, όπου βρίσκει χρόνο γιά νά νοιαστεί γιά τήν προστασία τους. Κατά τήν πολιορκία τών Τούρκων εττήν Ακρόπολη τών Αθηνών, όταν τούς έλειψε μολύβι κατεβάζουν σπονδύλους από κολόνες τού Παρθενώνα γιά νά άφαιρέσουν τό μολύβι τών συνδέσμων. Όταν ό Όδυσσέας Άνδροΰτσος αντιλαμβάνεται τήν καταστροφή, επαναστατεί καί τούς βροντοφωνάζει: «Βρέ ΠαληότουρκοΓ μή χαλάτε ταϊς κολόναις καί σας στέλνω έγώ μολύβι γιά νά μάς χτυπάτε»! Δέν είναι δυνατόν νά ύπάρξει δραματικότερη εκδήλωση τής λατρείας γιά τά μνημεία τού ίεττορικού παρελθόντος άπό τήν κραυγή ενός άξεστου ραγιά πρός τό δυνάστη- πάρε βόλια γιά νά μάς σκοτώσεις- μή καταστρέφεις τό μνημείο! Σήμερα διαπιεττώνουμε ότι υπάρχει μεγάλη ανάγκη οίκειώσεως τού λαού απέναντι στήν παρουσία τού μνημείου, γιά νά μπορέσει νά ύπάρξει επικοινωνία καί νά αντλήσει διδάγματα. Χρειάζεται ορισμένη προπαρασκευή γιά νά γίνει κατανοητός άπό τό λαό, όχι μόνον ό σεβασμός γιά τό μνημείο, άλλά ή ύπηρεσία πού μπορεί νά προσφέρει τό μνημείο στή σύγχρονη ζωή. Καί όλα αύτά απαιτούν όρθή καί συεττηματική μεθόδευση ένημερώσεως τού λαού, άπό τά μαθητικά θρανία καί συνεχείς επισκέψεις καί εύληπτες καί επαγωγικές διδασκαλίες μπροστά στά μνημεία.
Subject:
Subject (LC):
Keywords:
μνημεία, Ελλάς
