Facteurs socio - psychologiques du négativisme de l’art d'avant - garde
Part of : Χρονικά αισθητικής : ετήσιον δελτίον της Ελληνικής Εταιρείας Αισθητικής ; Vol.ΙΓ-ΙΔ, No.1, 1974, pages 45-65
Issue:
Pages:
45-65
Parallel Title:
Κοινωνιο-ψυχολογικοί παράγοντες του αρνητισμού της πρωτοποριακής τέχνης
Author:
Abstract:
Τύ κοινωνιο - ψυχολογικό κλίμα τής εποχής μας, πού το χαρακτηρίζει ή άνασφάλεια, ή βία, ή φοβία, οί θόρυβοι, οί παγίδες, ή συναισθηματική υποτονία, ή τεχνολογική δικτατορία, κ.λ.π., προκαλεΐ άντιδράσεις επιθετικές καί καταστροφικές, άλλά καί φοβικές καί άγχωτικές, ένώ άνάμεσα στίς δύο αυτές κατηγορίες καρποφορούν οί άμφισβητήσεις καί οί διαμαρτυρίες. ’Άμεσα δεμένος ό καλλιτέχνης μέ τις καταστάσεις αύτές, άνάλογα μέ τήν ψυχοσύνθεσή του καί τον χώρο πού τον περιβάλλει, δημιουργεί τύ έργο του έκφράζοντας άλλοτε τις άπηχήσεις τοϋ εσωτερικού του κόσμου κι’ άλλοτε αυτές τοϋ εξωτερικού κόσμου, κατά τρόπο λυρικό ή συμβολικό ή κατά τρόπο εξωλογικό κι’ έκδικη- τικό. Μέ μιά τάση άντισταθμιστικής έκφρασης γαληνευτικής ή έξοντωτικής.Ή δεύτερη αύτή έκφραση, δικαιολογημένη άπό το κοινωνιο - ψυχολογικό κλίμα τοϋ τρίτου τετάρτου τοϋ αιώνα μας (1950- 1975) κυριαρχεί στή πρωτοποριακή τέχνη, άντιθετική πρός τούς καθιερωμένους κανόνες τής τέχνης καί τής αισθητικής άντίληψης, καί κυριαρχημένη άπό τόν άρνητισμό. Άντι - φυσική, άντι - λογική, άντι - αισθητική, καθώς χαρακτηρίζεται άπό τούς ’ίδιους τούς δημιουργούς της καί καθώς έκφράζεται στίς μεγαλύτερες διεθνείς εκθέσεις τής εποχής μας.Ό συγγραφεύς τοϋ παρόντος άρθρου, παραθέτει στή συνέχεια άρνητικούς χαρακτηρισμούς πού διατυπώνουν οί πιο όνομαστοί εκπρόσωποι τής πρωτοποριακής τέχνης, αλλά καί ερμηνείες των πιο γνωστών κριτικών.’Ακολούθως, μιά επισκόπηση τεχνοτροπιών, νέας τεχνικής καί νέων ύλι- κών, μέ ενσωμάτωση άντικειμένων τής καθημερινής ζωής. Στά τελευταία αύτά καταλέγονται σκουπίδια ή καί περιττώματα, σπασμένα γυαλιά ή σκισμένα χαρτιά, κ.λ.π.Συγκεκριμένα, ο'ι δημιουργίες αύτές μνημονεύονται χρονολογικά, τόσο μέ ονόματα καί έ'ργα όσο καί μέ απαρίθμηση τών μεγάλων διεθνών εκθέσεων μέχρι το 1974 καί τοϋ πνεύματος πού έπεκράτησε σ’ αύτές, προωθημένο στο άκρον άωτον τής παρανοίας, μέχρι πού ώδήγησε στον θάνατο τον γερμανύ ζωγράφο Σβάρτζ Κόγκλες, όταν θεώρησε έ'ργο τέχνης το νά άκρωτηριάση εκατοστό προς εκατοστό το πέος του (το 1969 σέ ήλικία 29 ετών—τεκμηριωμένες φωτογραφίες βρίσκονται στον επίσημο κατάλογο Documenta Ε, Kassel 1972). Στην ΐδια τεχνοτροπία «Body-Art» (σωματική τέχνη), άνή- κει καί 6 ίταλός Μαντζόνι, πού έξέθεσε σέ φιάλες περιττώματα δικά του καί φίλων του, έκφράζωντας μέ αυτό τό τρόπο, την γνώμη του για το κατάντημα τής έποχής μας. Ένώ ό άφρικανός Πρέντ στην Μπιεννάλε 1973 στο Παρίσι, παρουσίασε κατά τον πιο άνατριχιαστικό τρόπο, τό «’Ανθρώπινο κρεοπωλείο», όπου σέ χωριστά πιάτα ήσαν μαζεμένα μάτια άνθρώποον, μαστοί γυναικείοι, γεννητικά όργανα, κ.λ.π. μέ διατίμηση κατά κιλό ένώ μιά ήλεκτρική σούβλα μέ πέντε κεφαλάκια νηπίων, φτιαγμένα εντελώς φυσικά, άπό πλαστικό ύλικό, γύριζε διαρκώς.Στο ϊδιο άρθρο, μνημονεύεται ή «πολυαισθητηριακή τέχνη» μέ συμμετοχή τών πέντε αισθήσεων τοϋ θεατού καί τά ειδικά μουσεία τής πρωτοποριακής τέχνης. Πtò αντιπροσωπευτικά, τό Moderna Museet τής Στοκχόλμης, τό Stedelijk Museum τοϋ ’’Αμστερνταμ, καί τό πρωτοποριακό τμήμα τοϋ μουσείου Καλών Τεχνών, στις Βρυξέλλες. Πιο καθυστερημένο καί αναχρονιστικό, τό παρισινό μουσείο Μοντέρνας Τέχνης.Σέ μιά τελευταία παράγραφο, μνημονεύεται ή απήχηση τής πρωτοποριακής τέχνης στο κοινό πού αγνοώντας τήν γνήσια καλλιτεχνική άξια, μετατόπισε τό ενδιαφέρον του στήν παραξενιά. ’Ιδιαίτερα οί πλουτοκρατικές τάξεις πού έδημιούργησαν τό «σνόμπ- άρτ», καί μποροΰν νά πληρώσουν χιλιάδες δολ- λάρια γιά ενα τρύπιο παπούτσι τοϋ Βετσερμάν, ή τό ουροδοχείο τοϋ Ντεσάμ.Μιά καλή πλευρά όλου αυτοΰ τοϋ λαχανιασμένου τρεξίματος είναι ή πολιτογράφηση τής τέχνης σέ βιομηχανικά άντικείμενα, ή «εφαρμοσμένη τέχνη», πού φροντίζει γιά τήν αισθητική τοϋ πιο κοινού άντικειμένου καί γιά τήν διακόσμηση τοϋ πιο κοινού χώρου.Ποιο θά είναι τό επόμενο βήμα τής πρωτοποριακής τέχνης; Οί ίδιοι κοινωνιο - ψυχολογικοί παράγοντες πού δημιούργησαν τόν άρνητισμό τής σύγχρονης τέχνης είναι οί μόνοι πού μποροΰν νά δώσουν τήν άπάντηση. Θά εξακολούθηση ή άπανθρωποίηση, ή μηχανοποίηση καί ή άλληλοσφαγή τοΰ άνθρώπου; "Η οχι; 'Η τέχνη δεν έχει παρά νά έκφράση την κατάσταση πού θ’ άντικρύση.
Subject:
Subject (LC):
