L’ art de l’ayant-garde en rapport avec l’ art des psychopathes et l’art enfantin
Part of : Χρονικά αισθητικής : ετήσιον δελτίον της Ελληνικής Εταιρείας Αισθητικής ; Vol.Θ-Ι, 1970, pages 49-76
Issue:
Pages:
49-76
Parallel Title:
Η πρωτοποριακή τέχνη σε συσχετισμό προς την ψυχοπαθολογική και την παιδική
Abstract:
'Η τέχνη βρίσκεται σέ στενό συσχετισμό μέ τις συνθήκες τής ζωής τοϋ καλλιτέχνη καί τοΰ κόσμου πού τόν περιβάλλει καί ιδιαίτερα μέ τις συνθήκες πού έχουν μιάν άπήχηση ψυχική. Στις περιπτώσεις πού οί συνθήκες τοΰ έξωτερικοΰ κόσμου άσκοΰν επίδραση έντονώτερη άπ’ ότι τό υποκειμενικό βίωμα τοΰ καλλιτέχνη, τότε τό έργο του εκφράζει περισσότερο τό συλλογικό άγχος, όπου συμμετέχει μέ περισσότερη εύαισθησία καί μέ την δυνατότητα να έκφράση άπό μία θέση πρωτοποριακή στην πορεία τής ζωής, έκεϊνο πού τό μεγάλο κοινό δέν θά διακρίνη παρά αργότερα. Τό γεγονός αυτό δείχνει τον πρωτοποριακό καλλιτέχνη σάν προφήτη ή όραματιστή καί συχνά σαν παράλογο ή ψυχοπαθή.'Όταν στις ημέρες μας μιλάμε γιά καινούργια τέχνη, έννοοΰμε τήν τέχνη πού έξελίχθηκε κατά τά τελευταία πενήντα χρόνια, άπό τό 1920 μέχρι το 1970, άπό τόν σουρρεαλισμό πού προήλθε άπό τήν έπίδραση καί τις συνέπειες τοΰ α' παγκοσμίου πολέμου καί τήν άφηρημένη τέχνη κάτω άπό τήν έπίδραση τοΰ β' παγκοσμίου πολέμου, μέχρι τόν νεορεαλισμό καί τήν άντιτέχνη τοΰ άνυπαρξισμοΰ πού έκδηλώθηκε εξελικτικά άπό τήν εποχή τής άτομικής βόμβας στη Χιροσίμα μέχρι τόν πρώτον άνθρωπο στή σελήνη, κατά τά τελευταία 25 χρόνια άπό τό 1945.Εξετάζοντας βαθύτερα τις τελευταίες τεχνοτροπίες στήν αιτιολογία τους θα μποροΰσε κανείς να διακρίνη δύο παράγοντες. Τόν ένα σέ άμεση σχέση με τό άνασφαλικό, άπειλητικό καί άγχωτικό περιβάλλον τής εποχής μας κάτω άπό τήν έπίδραση γεγονότων πολεμικών, πολιτικών, κοινωνικών καί τεχνολογικών, καί τόν άλλο άπό άντίδραση σ’ ένα κλίμα φοβικό, καταπιεστικό, άγχογόνο πού προκαλεΐ ένδοστροφές έπαναγωγικές πρός τό άτομικό παρελθόν καί έξωτερικεύσεις συμβολικές, μορφής έπιθετικής — έκδικητικής ή άμυντικής — λυτρωτικής.'Η συμβολή των δύο αυτών παραγόντων εξηγεί την ψυχοκοινωνιολογική ύφη της σύγχρονης πρωτοποριακής τέχνης, πού, άπό το ένα μέρος, απομακρύνεται άπό την συμβατική καί τήν παραστατική τέχνη, κι άπό το άλλο μέρος, πλησιάζει προς τήν παιδική καί τήν ψυχοπαθολογική Τέχνη.Έν τούτοις ή πρωτοποριακή τέχνη, άν πλησιάζει προς τήν Τέχνη των ψυχοπαθών άπό άποψη ψυχικής καταπίεσης, έπαναγωγικοϋ γραφισμοϋ και αμυντικής παρόρμησης, διαφέρει έπίσης άπ’ αύτήν κατά το δτι ή συνάντηση στο κατώφλι του παραλογισμοϋ είναι γιά τον ψυχοπαθή μιά προσπάθεια για να διευκολύνη τήν έξοδό του, ένώ γιά τον πρωτοποριακό καλλιτέχνη είναι μια προσπάθεια γιά νά έμποδίση τήν είσοδό του. 'Ο καλλιτέχνης δέν είναι ό άρρωστος, όπως στήν περίπτωση του ψυχοπαθούς. ’Άρρωστο είναι το περιβάλλον πού ό καλλιτέχνης είναι υποχρεωμένος νά έκφράση.'Η πρωτοποριακή τέχνη κατά τήν γνώμη τών υπεύθυνων κριτικών πού τήν άποκαλοϋν άντι-Τέχνη ή άρνητική Τέχνη, είναι εκμηδενισμένη σάν τέχνη. Μά είναι ταυτόχρονα καί μιά κραυγή πνιγμένου πού επιδρά μαστιγωτικά σ’ έκείνους πού τήν νιώθουν. ’Εκείνο πού φταίει είναι ή πραγματικότητα τοϋ εξωτερικού κόσμου πού μόνο δταν άποκατασταθή θά έπιτρέψη τήν έπιστροφή της τέχνης άπό το χάος τού παραλογισμοϋ στο λιμάνι τής ομορφιάς. «Λίγη περισσότερη ειλικρίνεια — έ'λεγε προφητικά ό Φρόϋντ τήν εποχή τού πρώτου παγκόσμιου πόλεμου — λίγη περισσότερη καλή θέληση αυτών πού κυβερνούν τούς ανθρώπους, θά ήταν σε θέση νά χαράξη έναν καινούργιο δρόμο γιά την άποκατάσταση καί άσωάλεια τού κόσμου».
Subject:
Subject (LC):
