79-90

Μια σημειωτική προσέγγιση των ανθρώπινων επιστημών, κατά τη θεωρία του Peierce, με ειδική αναφορά στην αισθητική

• Tejera, V.

Ένώ όλες οί τέχνες και οί επιστήμες είναι ανθρώπινες μέ τήν έννοια οτι οί άνθρωποι είναι έκεΐνοι πού τις έξασκοΰν, πραγματικά άνθρώπινες έπιστήμες είναι έκεΐνες πού ό πυρήνας τους έχει σαφώς άνθρώπινο περιεχόμενο. Μόνο αύτές δέν έκμηδενίζουν τό άνθρώπινο περιεχόμενό τους. Ένώ ή έρευνα τών ειδικών έπιστημών πρέπει νά διεξάγεται μέ άρους (le- gisigns) πού είναι μονοσήμαντοι, οί τέχνες έκμεταλλεύονται τήν πολυση μία τών ορών τους είτε αυτοί είναι άκουστικοί, οπτικοί, πλαστικοί, ή κινητικοί. Ή επαγωγική, αύστηρά επιστημονική ερευνά κατ' άνάγκην άφαιρεί άπό τό περιεχόμενό της τήν άνθρώπινη διάσταση. Αντίθετα, έργο τής τέχνης καί τών άνθρωπίνων έπιστημών είναι να κατανοήσουν τόν κόσμο μέσα άπό τό πρίσμα τών άνθρωπίνων όρων. Κατ’ άντίθεση προς τις έξειδι- κευμένες άναλύσεις τών ειδικών έπιστημών, στήν περίπτωση τών τεχνών, τά μέρη ένός έργου μπορούν νά γίνουν κατανοητά μόνο μέσα άπό τό πρίσμα τού όλου. Μία σημειωτική τών άνθρωπίνων έπιστημών πρέπει έπί- σης νά λάβει ύπ’ όψιν της τούς διαφορετικούς τρόπους - έπιδεικτικό, ένεργητικό, βεβαιωτικό - μέσα άπό τούς όποιους τά λογοτεχνικά, μουσικά καί καλλιτεχνικά προϊόντα άρθρώνουν τά νοήματά τους καί τις περίπλοκες κρίσεις τους. Τό ϊδιο ισχύει καί για τόν τρόπο μέ τόν όποιο αύτές οί έπι- στήμες καταξιώνονται. Γιατί οί τέχνες δέν προσεγγίζουν τή φύση μέσα άπό άξιώματα, ούτε ή σύνταξη τών καλλιτεχνικών προϊόντων καί ή κριτική τους άποτίμηση μπορεί νά έχει νομοθετικό-έπαγωγικό χαρακτήρα. Ή προσφυγή τών κριτικών στά ειδολογικά χαρακτηριστικά τού έργου τέχνης παραβλέπει τήν άτομικότητα τού δημιουργικού έργου. Τό ότι, συνήθως, ή κριτική έχει βεβαιωτικό χαρακτήρα έχει ώς άποτέλεσμα τήν άνάπτυξη ένός χάσματος άνάμεσα στήν κριτική καί στό κρινόμενο έργο. 'Αλλά μία σημειωτική προσέγγιση τού έργου τέχνης πού έχει έπίγνωση τού ότι: (ί) οί τέχνες μάς παρέχουν γνωστικά οφέλη καί (ϋ) ότι τά έργα, πέραν τής δεξιότητας πού έπιδεικνύουν, καταξιώνονται άνάλογα μέ τό πόσο έπιτυχώς άποδίδουν τήν κατάσταση στήν όποια βρίσκεται ό άνθρωπος, θά είναι μία σημειωτική προσέγγιση τού έργου τέχνης όχι μόνον μή έκμηδενιστική, άλλά έπίσης ικανή νά παράσχει τό πλαίσιο καί τούς άπαραίτητους όρους προκειμένου νά περιλάβει αύτά τά έργα ώς έμπειρίες, ώς κρίσεις έπιδει- κτικοϋ ή ένεργητικού χαρακτήρα καί ώς έμπειρίες πού σιωπηρά θά ώφελή- σουν είτε τήν άνθρώπινη γνώση εϊτη τήν τεχνική γνώση, καθώς αύτή συσχετίζεται μέ τά ένδιαφέροντα τού άνθρώπου. Τελικά έξάγεται τό συμπέρασμα ότι ή έρευνα τών άνθρωπίνων έπιστημών μπορεί άπό μόνη της νά προσεγγίσει τήν ύπόσταση τής τέχνης.

• Arts
• Humanities

• Ανθρωπιστικές Επιστήμες
• Τέχνη
• Αισθητική

Περιέχει βιβλιογραφία