1-14

Τι είναι η σύγχρονη μουσική;

• Ames, Van Meter

'Η σύγχρονη μουσική έ'χει γίνει πολύ περισσότερο ακανόνιστη στη δομή της άπύ τη μουσική τοϋ δέκατου ογδόου καί δεκάτου ενάτου αΐώνος. 'Ο συνθέτης, όντας καλλιτέχνης, αγαπάει το απροσδόκητο. Σήμερα υπάρχει αξιοσημείωτη διασταυρούμενη γονιμότητα μεταξύ των τεχνών. Ό Pierre Boulez λέγει ότι ό συνθετικός του τρόπος έχει έπηρεασθή πολύ άπο τήν πρωτοπόρο τεχνική των Mallarmé, Joyce, Kafka, καί Butor. Στον Boulez αρέσει μιά μορφή «σταθερή καί κινητή συγχρόνως», πού έ'χει αύθορμητισμύ μαζί καί πειθαρχία : «Ή σύνθεση θά ήταν αμέτρητα άνιαρή αν δεν ήταν... τίποτε περισσότερο... άπο οργανωμένες διαδρομές μέ οδηγό καί στάσεις έκ των προ- τέρων κανονισμένες»."Οσο καί αν είναι οί δίσκοι πολύτιμοι, ή απώλεια είναι μεγάλη όταν δέν βλέπωμε τούς μουσικούς νά έκτελοϋν, καί δεν μοιραζώμαστε τήν έμπειρία αύτή μαζί με ενα άκροατήριο, χάνοντας τήν άβεβαιότητα, τον κίνδυνο καί τήν περιπέτεια τοϋ νά μή ξέρης πώς άκριβώς θά παίξουν οί μουσικοί. Τύ πραγματικό γεγονός δέν είναι ποτέ κάτι βέβαιο, δέν είναι ποτέ το ίδιο πράγμα κατ’ επανάληψη, όπως οφείλει νά είναι ένας δίσκος. Μιά ζωντανή παράσταση απαιτεί τήν έτοιμότητα ενός πλάσματος έν επιφυλακή σε μιά περίσταση της ζωής.Τοϋτο βεβαιώθηκε άπο συνθέτες καί κριτικούς τής νέας μουσικής στο Darmstadt, όπου δύο ρεύματα συνέκλιναν : σειραϊκή μουσική συνοδεία άρι- θμών καί μουσική τοϋ τυχαίου (aleatory). Ό Boulez στή διάλεξή του «Alea» ισχυρίζεται ότι θά έπρεπε πάντοτε νά ύπάρχουν δυνατότητες παραλλαγής καί έρμηνείας, καί οτι, ένώ ή μορφή πρέπει νά έχη χαρακτήρα άναγκαιότη-* τος, το στοιχείο τής έκπλήξεως δέν θά έπρεπε ποτέ νά θυσιάζεται. Τύ άλογο πρέπει νά είναι ενωμένο μέ τύ λογικό, τύ μή δυνάμενο νά ύπολογισθή μέ τύ έλεγμένο.'Η 350 χρόνων παλιά μέθοδος σημειογραφίας δέν έπαρκεΐ πιά γιά τά νέα κινήματα τής συνθέσεως. 'Ένα διαφορετικό σύστημα σημειογραφίας φαίνεται άπαραίτητο σχεδόν γιά κάθε νέο κομμάτι. Πρόσφατες ένοργανώσεις μπορούν συχνά νά μάς άρέσουν σάν γραφική τέχνη. Δείχνουν πώς ή τέχνη μπορεί νά είναι ανοιχτή στον άνεξάντλητο νεωτερισμό, στις ποικιλίες καί τίς τυχαιότητες της ζωής. 'Η έννοια τοϋ άναπόφευκτου άπορρίπτεται.Ένώ ό Boulez, παρ’ δλο το φορμαλισμό του, περιμένει σέ κάθε συναυλία μιά καινούργια απόδοση κάθε κομματιού του, ό John Cage προχωρεί περισσότερο έπιθυμώντας οσο το δυνατόν λιγώτερο αίσθημα άναγκαιότητος. 'Ο Cage δταν εργάζεται μέ τίς ήλεκτρονικές ταινίες αισθάνεται τόσο έλεύθερος δσο καί μέ τά συνηθισμένα όργανα. Πρόθυμος νά όνομάση τον συνθέτη οργανωτή τοϋ ήχου, άρνεΐται νά κάνη τή μισητή διάκριση μεταξύ μουσικών τόνων καί θορύβων. Ή μουσική είναι γι’ αύτόν ένας τρόπος ξυπνήματος τοϋ δ,τι υπάρχει στή ζωή.Μερικοί εκφράζουν το φόβο δτι ό παραδοσιακός «τονικός» τρόπος τοϋ νά κάνης καί νά άκοϋς μουσική δέν μπορεί νά έγκαταλειφθή χωρίς «άπομου- σικοποίηση». Προφανώς, γιά νά έκτιμήση κανείς τή νέα μουσική είναι άπα- ραίτητο νά τήν άκούη συχνά. Επίσης, δταν φτάσουμε στο άποτέλεσμα νά ξαναοργανώσουμε τίς στάσεις καί τίς ανταποκρίσεις μας, τότε ή αρμονική μουσική δέν θ’ άκούγεται πιά μέ τον ίδιο τρόπο. Καινούργιες έξελίξεις έγιναν συχνά στήν ιστορία τής μουσικής, άλλοτε δμως οί μεταμορφώσεις γίνονταν βαθμηδόν καί μπορούσαν νά άφομοιωθοΰν πιο άσυνείδητα. Σήμερα δέν φαίνεται νά ύπάρχη δριο στο νά δοκιμασθοΰν δλοι οί δρόμοι πού όδηγοΰν τή μουσική σέ νέους τρόπους.Οί νέοι συνθέτες αισθάνονται δτι αντικατοπτρίζουν τύ σημερινό κόσμο, μέ τίς έπιταχυνόμενες άπό τή νέα τεχνική κοινωνικές του άλλαγές. 'Ο Herbert Brün λέγει δτι, ένώ ό συνθέτης προσπαθεί νά άντιμετωπίση τή ζωή δπως αύτή είναι, «τό άκροατήριό του προσπαθεί νά άποσυρθή βαθύτερα μέσα στόν πύργο άπό έλαφαντόδοντο πού κάποτε ύψωσε γιά τό συνθέτη».

• Arts
• History and Archaeology

• Music and history