Inside and outside : an architectural polarity re-examined
Part of : Χρονικά αισθητικής : ετήσιον δελτίον της Ελληνικής Εταιρείας Αισθητικής ; Vol.Ε, No.1, 1966, pages 15-24
Issue:
Pages:
15-24
Parallel Title:
Έσω και έξω : επανεξέταση δυο πόλων της αρχιτεκτονικής
Author:
Abstract:
Τό θέμα είναι : άν μπορούμε νά χαρακτηρίσουμε έπιτυχώς τήν αρχιτεκτονική ως τήν τέχνη πού πλάθει τό χώρο. Οί θεωρητικοί τοϋ 20οΰ αΐώνος σέ αντίδραση προς τό έξώστροφο τοϋ 19ου αίώνος, έτόνισαν μέ έμφαση τήν πρωταρχικότητα τοϋ εσωτερικού. Πολλοί αρχιτέκτονες άκολουθοΰν τον Frank Lloyd Wright, πού διεκήρυξε δτι «ό εσωτερικός χώρος... είναι τό μεγάλο θέμα τής κατασκευής». 'Οπωσδήποτε, στά κείμενα τού Bruno Zevi καί άλλων, δπου τονίζεται ή σημασία τού έσωτερικοΰ χώρου στήν άρχιτεκτονική, παρατηρούνται θεωρητικές δυσκολίες. 'Η μελέτη αύτή ζητάει πρώτα νά δείξη δτι τό νά θεωρούμε αρχιτεκτονική μόνον «τή δημιουργία ενός έσωτερικοϋ» αποτελεί διαστρέβλωση. Προτείνεται δέ δτι άληθέστερη είναι ή θεώρηση του "Εσω - "Εξω έναντι της μελέτης τοϋ έγκλείοντος περιφράγματος.’Εξετάζουμε κατόπιν τούς διαφόρους «τρόπους τοϋ έγκλείοντος περιφράγματος» πού διαβαθμίζονται άπύ τον Τρόπο της 'Ολικής περιφράξεως (τάφος) προς Τρόπους μειώσεως τοϋ έγκλείοντος περιφράγματος : ιδιωτικοί χώροι (κελλιά, δωμάτια ύπνου)- ήμι - ιδιωτικοί (καθημερινά, δωμάτια εργασίας)- ήμι - δημόσιοι (Τράπεζες, Βιβλιοθήκες)- δημόσιοι (καταστήματα, θέατρα, ναοί). Έως εδώ εξετάζουμε τά εσωτερικά. Έρχόμεθα κατόπιν εις τον τύπο τής στοάς, ό όποιος παράγει ένα είδος εσωτερικού (πρόπυλα, άνοι- χτές άγορές). ’Ακολουθεί κατόπιν ή διαπραγμάτευση τών τελείως περιφραγμένων δημοσίων ύπαίθριων χώρων (θέατρα, στάδια)- πολεοδομικών περιφραγμάτων (ή Άκρόπολις, ή πλατεία τοϋ Αγίου Μάρκου στή Βενετία )- περιφραγμάτων μέ ανοικτό τέρμα (λιμένες, αερολιμένες)- έπί πλέον ανοιχτών περιφραγμάτων (άφρακτα άγροκτήματα, μερικώς διευθετημένα δάση), τά όποια είναι δλα οργανωμένοι εξωτερικοί χώροι. "Ετσι καταλήγουμε στίς οριακές περιπτώσεις : άθικτες άγριες περιοχές, άνοιχτή θάλασσα, ύπαιθρο.Το πλάσιμο τοϋ χώρου γίνεται καί μέ τήν οργάνωση έξωτερικών χώρων καί μέ τή δημιουργία εσωτερικών. Μεταφερόμεθα κατόπιν στήν έφαρμογή τής ιδέας του Άναξιμάνδρου περί «δίκης» στήν πολικότητα. Πώς άποκτά- ται ή άρχιτεκτονική «δίκη»; Μέ τίποτε λιγότερο παρά μέ τήν ορθή σχέση τοϋ άνθρώπου μέ το ολικό περιβάλλον. ’Αντικείμενα κατασκευασμένα άπύ τον άνθρωπο καί χώρος κατασκευασμένος άπύ τύν άνθρωπο πρέπει νά συντα- χθοΰν έτσι ώστε νά καταστή δυνατή μιά ζωή πραγματικά άνθρώπινη.'Η άναζήτηση αύτής τής «δίκης» πρέπει νά βασισθή έπί πέντε τουλάχιστον παραγόντων. Πρέπει νά χειρισθή καλώς :Α. Τύ κατάλληλο περίφραγμα.Β. Τή συνέχιση τοϋ σκοποΰ τοϋ άνθρώπου.Γ. Τήν ανάπτυξη τής έκτάσεως σέ τόπο.Δ. Τήν κοσμική στάση (stance), δηλαδή τύ αίσθημα δτι άνήκομε στύ χώρο πού έχει φτιάξει ό άνθρωπος. 'Όταν αύτύ είναι καταλλήλως θεμελιωμένο, μπορεί νά ταυτισθή μέ τύ αίσθημα τής κοσμικής πληρώσεως.Ε. Παρατηρήσεις άρμονίας καί άναλογίας.'Όλη ή έρευνα γιά τήν άρχιτεκτονική «δίκη» καταδικάζεται σέ άποτυχία, εάν παραμελήση δ,τι άποκαλοΰμε εδώ κοσμική στάση (stance), στάση τοϋ άνθρώπου απέναντι τοϋ κόσμου καί τής θέσεώς του μέσα σ’ αύτόν. Μόνον δταν δ άνθρωπος συσχετίζη τίμια καί πλήρως τύν εαυτό του μέ ολόκληρο τύ περιβάλλον του, τότε μπορούμε νά ελπίσουμε δτι θά κατακτήσομε άρχιτε- κτονική «δίκη» καί θά αισθανθούμε «στύ σπίτι μας» (at home) στον κόσμο πού φτιάχνει ο άνθρωπος.
Subject:
Subject (LC):
