Nouvelles conceptions de l’espace scénique
Part of : Χρονικά αισθητικής : ετήσιον δελτίον της Ελληνικής Εταιρείας Αισθητικής ; Vol.Ε, No.1, 1966, pages 40-50
Issue:
Pages:
40-50
Parallel Title:
Νέες αντιλήψεις περί σκηνικού χώρου
Author:
Abstract:
Κατά τή διάρκεια των τελευταίων δέκα πέντε έτών, ό σκηνικός χώρος άποτελεϊ ένα άπύ τά προνομιούχα θέματα, πού ένδιαφέρουν τή θεατρική αισθητική.Στις πολυπληθείς άπόπειρες άνανεώσεως πού προτάθηκαν σχετικώς σ’ δλο τόν κόσμο, μπορούν νά διακριθοΰν ως κυρίαρχες δύο βλέψεις : νά έπι- τραπή ή έγκαθίδρυση άνανεωμένων σχέσεων μεταξύ ήθοποιών καί θεατών νά έξασφαλισθή στο χώρο αυτόν μέ μιά διευθέτηση τροποποιήσιμη κατά βούληση μιά πιο άποτελεσματική, πιο άνετη καί έλεύθερη εκμετάλλευση τών μέσων της σκηνικής έκφράσεως. "Ηδη ό Walter Gropius, ένας άπό τούς πρώτους μεγάλους ύποκινητές τών μεταρρυθμίσεων αύτών έγραφε : «ό άρ- χιτέκτων τοϋ σύγχρονου θεάτρου, οφείλει νά ζητάη τή δημιουργία μιας μεγαλύτερης κλίμακος δυνατοτήτων φωτός καί χώρου, ενός τύπου τόσο άντικει- μενικού καί προσαρμόσιμου, ώστε νά μπορή νά άνταποκριθή σέ όποιαδήποτε ένόραση της φαντασίας τοϋ σκηνοθέτη».’Από τόν έλβετό Adolphe Appia μέχρι τόν πολωνό Jerzy Grotowski, ζητείται νά άποκλεισθή ή τουλάχιστον νά περιορισθή ή μέ ύλικά μέσα δημιουρ- γούμενη άπό τήν άρχιτεκτονική διάκριση μεταξύ ήθοποιοΰ καί θεατοΰ κατά τόν ιταλικό τρόπο. Άλλοι τείνουν νά τοποθετήσουν το θεατή μέσα στήν καρδιά τοϋ θεάματος (θέατρο μέ σκηνές σέ άντίστιξη τών Agam καί Parent). Άλλοι προτίθενται νά διευρύνουν τό πεδίο όρατότητος τών θεατών, τοποθετώντας τους σ’ ένα κεντρικό κινητό πεδίο (αντιλήψεις φιλλανδικές τοϋ Tempere ή τσεχοσλοβακικές τοϋ ύπαιθρίου θεάτρου τοϋ Cesky Krumlov). Στήν ίδια προοπτική άς άναφέρωμε καί τό θέατρο της ολοκληρωτικής κινήσεως τοϋ Polieri. Στήν κατάργηση των δύο παραδοσιακών πεδίων : σκηνής καί αίθουσας πού εμφανίζονται στίς περισσότερες άπό τίς προηγούμενες άντιλήψεις, θά- πρεπε ν’ άντιστοιχή ένα άλλο ριζικό μέτρο : ή εξαφάνιση κάθε σταθερής αρχιτεκτονικής κατασκευής. Σ’ ένα κλειστόν χώρο, ό σκηνοθέτης διαθέτει μιά διάταξη (agencement) τριδιάστατη, ειδικά συντεθειμένη γιά κάθε θέαμα (σχέδια τοϋ γάλλου Bourbonnais ή τοϋ γερμανοϋ Ruhnau).Στίς προηγούμενες άντιλήψεις εμφανίζεται μιά συνειδητοποίηση τοϋ γεγονότος δτι ό σκηνικός χώρος άποτελεΐ τμήμα τοϋ θεατρικοϋ έργου.Ή έννοια αύτή έχει ξεπεραστή άπό τίς άντιλήψεις πού σπάζοντας εσκεμ- μένα τούς δεσμούς μέ τά μέσα τής παραδοσιακής έκφράσεως τοϋ θεάτρου, τείνουν νά δημιουργήσουν μιά καινούργια τέχνη, δπου ό χώρος, έλεύθερα διευθετημένος, γίνεται ή επικρατέστερη άπασχόλησή τους. Πρόκειται γιά ένα είδος θεάματος έν τώ χώρω, τοϋ οποίου δημιουργός θά ήταν ένας νέος καλλιτέχνης, ό σκηνογράφος.'Ο αισθητικός, ξεκινώντας άπό τήν έννοια τοϋ εΰπλαστου σκηνικού χώρου, άπό τήν έποχή τής άνασυστάσεως τών κλασσικών κατασκευών μέχρι τών πιο έλεύθερων, παρίσταται σέ μιά ποικιλία άναμορφώσεων, ιδιαιτέρως πλούσια, στύ πλαίσιο μιας τέχνης παλαιάς, καί ίσως στη γένεση μιας νέας τέχνης.
Subject:
Notes:
Περιέχει εικόνες
