53-93

Η αισθητική του Théodore Jouffroy : μια περίπτωση ριζικής και θεμελιώδους αισθητικής

Ή Αισθητική τοΰ Γάλλου φιλοσόφου Théodore Jouffroy, παρά τό γεγονός ότι δέν έχει διερευνηθεΐ δσο καί δπως θά έπρεπε ώς σήμερα, άποτελεΐ όχι μόνον τήν πλέον άξιοσημείωτη αισθητική τού γαλλικού χώρου των αρχών τοϋ 19ου αιώνα, άλλά καί μία άπό τις πλέον έμβριθεΐς καί πρωτότυπες προσεγγίσεις τοΰ αισθητικού φαινομένου σέ παγκόσμιο έπίπεδο.Προέκταση μιας, όχι λιγότερο δυναμικής, ψυχολογίας, στηρίζεται κατά 'Κύριο λόγο στήν άντίληψη ότι τό ώραΐο, ώς ή σπουδαιότερη αισθητική κατηγορία, θεμελιώνεται: α) έξ άντικειμένου: στήν κατά τό δυνατόν μεγαλύτερη, άπρόσκοπτη καί έπιτυχή άνάπτυξη τής ένέργειας τών όντων-έννοούμενης ώς φαινομενολογικής παρουσίας - πέραν τών ορίων πού έπιβάλλει ή φύση τους (καί σέ ό,τι άφορά ιδιαίτερα τόν άνθρωπο, τής δύναμης τοΰ «έγώ», ως φυσικής ένέργειας, αισθητικότητας, θέλησης καί διάνοιας)• β) έξ ύποκειμένου: στήν άπόλαυση πού παρέχει τό αίσθημα συμπάθειας, την όποια έπιφέρει αύτού τού είδους ή άνάπτυξη, καθώς καί στήν καθαρή άπόλαυση, ή όποια πηγάζει άπό τήν θέαση καθ’ έαυτήν τοΰ ώραίου άντικειμένου, ή έπιζήτηση τοΰ όποιου άποτελεί ταυτόχρονα, κατά τρόπο δραματικά ύπαρξιακό, επικίνδυνο καί άσίγαοτο πάθος, μορφή σχεδόν στερητικού συνδρόμου, τής 'ίδιας τής άνθρώπινης ύπόστασης. Τό πάθος τούτο φαίνεται νά μπορεί ώς ένα βαθμό νά κατασιγασθεΐ όχι άπό τήν έλλιπή επιδίωξη και άνάδειξη τού ώραίου, άλλά μόνο άπό τήν συρρίκνωση τού τελευταίου έντός των ορίων τής άνθρώπινης φύσης, γεγονός πού —κατ’ άντίστροφον λόγο πρός τήν σχετική θεώρηση τού Kant— συνιστό τό ύπέροχο.Μ’ αύτές τις προϋποθέσεις, ό Jouffroy προλαμβάνει — καί προαγγέλλει βέβαια ώς πρός ορισμένα σημεία— τις σχετικές άπόψεις τού Nietzsche ή καί τού Bergson, τού Volkelt, τού Lipps καθώς καί πολλών συγχρόνων φαινομενολόγων. Εντούτοις, — καί τούτο όποτελεΐ τό βασικότερο μειονέκτημα τής Αισθητικής του— άποφεύγει έντεχνα τήν βαθύτερη άνάλυσητής θεμελιώδους αισθητικής του άντίληψης• πολύ περισσότερο, φαίνεται νά τήν καταστέλλει «έν τή γενέσει» της στό βαθμό πού τήν προσαρτά στις άρχές μιας θεϊστικής οντολογίας. Τούτο οφείλει κατά το μάλλον ή ήττον νά άποδοθεΐ στόν γνωστό φόβο του πρός τόν σκεπτικισμό στον όποιο μια τέτοια άντίληψη έκ τών πραγμάτων παρέπεμπε καί, άσφαλώς, στην τελική ύποταγή του στήν έκλεκτική φιλοσοφία τού δασκάλου του, Cousin, μέσω τής όποιας ρητά έπιδιώκετο ή νομιμοποίηση τής συνταγματικής μοναρχίας τού Louis Philippe XVIII.'Ακόμη όμως καί μ’ αύτόν τόν τρόπο, ό άπό ψυχολογική άποψη λεπτός και εύφυής χαρακτήρας τής αισθητικής του άνάλυσης δέν παύει νά άναδεικνύεται μέ όλη τήν βαρύνουσα σημασία του. Δέν θά ήταν έτσι ύπερβολή να ύποστηριχθεί ότι, άκριβώς τό σημείο όπου ή άνάλυση αύτή άνακόπτεται, άξίζει καί μπορεί νά άποτελέσει σήμερα τήν άφετηρία μιάς νέας αισθητικής θεώρησης.

• Arts

• Αισθητική
• Ψυχολογία