21-27

Το αστικό περιβάλλον ως αισθητική εμπειρία

• Ζήβας, Διονύσης Α.

Ο γνωστός βιεννέζος αρχιτέκτων και πολεοδόμος Camillo Sitte, δημοσιεύοντας, το 1889, τοπ βιβλίο του «Der Städte-Bau nach seinen künstlerischen Grundsätzen»* έθεσε ένα κρίσιμο ερώτημα. Το αν δηλαδή μια πόλη μπορεί να σχεδιασθεί έτσι ώστε να προσφέρει στούς κατοίκους της, πέρα άπό τίς άπαραίτητες έξυπηρετήσεις καί ένα περιβάλλον πού νά έχει καλλιτεχνικές άρετές.Είναι φανερό ότι ό Sitte έβλεπε καθαρά τίς συνέπειες στίς όποιες οδηγούσε ή άστικοποίηση ολοένα καί μεγαλύτερων ομάδων πληθυσμού καί τά προβλήματα πού θά προέκυπταν άπό τήν έπακόλουθη άμετρη έπέκταση των πόλεων. Θέτοντας, συνεπώς, τό έρώτημα έπιχειροϋσε νά προδιαγράφει ώς μέλημα αύτονόητο τής συγκροτούμενης, τήν ίδια έποχή, έπιστήμης τής πολεοδομίας καί τήν άνάγκη νά άποκτήσουν οί νέες πόλεις ή οΐ έπεκτεινόμενες παλαιές, άρετές καλλιτεχνικές πέρα καί πάνω άπό τήν καθαρά έξυπηρετική τους μορφή. 'Ο Sitte προσδιορίζει σαφώς τόν στόχο του. Θέλει νά βρει «μιά διέξοδο, πού νά μάς σώσει άπό τό σύγχρονο σύστημα τών σπιτιών-κουτιών, νά σώσει άπό τήν έξαφάνιση τίς όμορφες παληές πόλεις πού όλο καί περισσότερο πέφτουν στή λήθη καί, τέλος, νά παραγάγει έργα έφάμιλλα τών παλαιών άριστουργημάτων».Στόν αιώνα πού μεσολάβησε άπό τήν έποχή πού γράφτηκε τό βιβλίο, τά πράγματα δέν έξελίχθηκαν έτσι πού νά δικαιώνονται οί προσδοκίες τού Sitte. Ή πολεοδομία έπεχείρησε νά άντιμετωπίσει καί νά λύσει τά λειτουργικά μάλλον καί ποσοτικά προβλήματα τών πόλεων - πού έπίεζαν άλλωστε άφόρητα - παρά νά άσχοληθεί μέ τίς ποιοτικές παραμέτρους τού πολεοδομικοΰ σχεδιασμοΰ καί μέ τά προβλήματα, συνεπώς, τής μορφής τού άστικοΰ χώρου.Σήμερα τό βιβλίο τού Sitte άποκτά ενα νέο ένδιαφέρον. Τό κίνημα γιά τήν προστασία καί τήν διατήρηση τών ιστορικών κέντρων τών πόλεων, κίνημα πού θεαματικά άναπτύχθηκε στίς μεταπολεμικές δεκαετίες, έρχεται νά ένισχύσει τίς ιδέες τού Sitte καί νά δώσει άφορμή γιά νά ξανασυζητηθούν όλα αύτά τά θέματα. ’Άλλωστε, τά ούδέτερα ή καί άπωθητικά άστικά περιβάλλοντα πολλών συγχρόνων πόλεων, δημιουργούν έντονες άντιδράσεις καί μοιραία έπαναθέ- τουν τό πρόβλημα. Μπορεί, λοιπόν, ή άρχιτεκτονική κληρονομιά, έτσι όπως έκφράζεται στά ιστορικά κέντρα τών πόλεών μας, νά γίνει ή άφορμή γιά νά μπολιαστεί ή σύγχρονη πολεοδομική σκέψη καί νά άναπτυχθεϊ ένας γόνιμος προβληματισμός πού νά οδηγήσει σέ καλύτερες λύσεις. ”Αν συμβεί κάτι τέτοιο θά είναι, ϊσως, ή πιό δημιουργική προσφορά τής άρχιτεκτονικής κληρονομιάς στή σύγχρονη ζωή.

• Arts
• Social Sciences

• Αισθητική
• Architecture
• Κοινωνιολογία

πολεοδομία

Περιέχει εικόνες, Το παρόν αποτελεί μέρος των πρακτικών του Συμποσίου "Η Αισθητική στην παιδεία, τον πολιτισμό και την παράδοση" Οξφόρδη, 29 Αυγούστου - 1 Σεπτεμβρίου 1996