Ο λόγος επί τοις θεωρικοίς δημοτελέσι τραπεζώμασι του Ευστάθιου Θεσσαλονίκης
Part of : Παρνασσός ; Vol.ΛΣΤ, No.1, 1994, pages 402-420
Issue:
Pages:
402-420
Author:
Abstract:
1. "Αν ή ψυχή ενός ανθρώπου στρέφεται διαρκώς γύρω από τα ϊδιαπράγματα, δεν διαφέρει σε τίποτε άπό τίς άψυχες ζωγραφιές. ’Αντίθεταό άνθρωπος, του οποίου ή σκέψη άναζητδ διαρκώς κάτι νέο, άνταπο-κρίνεται στις επιταγές τής φύσης, ή όποια έ'χει τόση ποικιλία, καί έπι-πλέον μοιάζει καί μέ τό Θεό, πού συνεχώς εργάζεται καί δημιουργεί.Ένας τέτοιος άνθρωπος είναι καί ό αύτοκράτορας, πού μέ τήν βοήθειατού Θεού, ό όποιος τού δίνει τις άρχές τής κίνησης, κινείται άκτάπαυ-στα καί συνεχώς μάς δείχνει τα νέα του κατορθώματα. 2. Δέν μπορούμενα άναφερθοΰμε, βασιλιά, στα προηγούμενα έπιτεύγματά σου, γιατί κάτιτέτοιο θά ήταν άδύνατο για μένα. Καί τα τωρινά σου όμως έ'ργα, πού ταείδα μέ τα μάτια μου, άρκοΰν καί αύτά άπό μόνα τους, για να έκπλή-ξουν, όποιον τά βλέπει, καί είναι άπαράμιλλα. Δέν έ'δωσες μόνο τό φαγητό στο λαό τον δικό σου, άλλα ή ευεργεσία σου απλώθηκε σέ όλα τάέθνη τής οικουμένης. Δηλαδή οι διάφοροι ξένοι πού παρέστησαν στοσυμπόσιο θά αναφέρουν τά σχετικά μέ αύτό, όταν επιστρέφουν στις πατρίδες τους, καί έτσι ή δόξα σου θά γίνει παγκόσμια. 3. Κι άλλοτε συνέ-βησαν παρόμοια, όμως τά τωρινά υπερέχουν κατά πολύ. Οί δρόμοι ήτανγεμάτοι άπό ζώα, πού μετέφεραν τρόφιμα. Τά κρέατα προσφέροντανάφθονα στον λαό καί ό κόσμος στήν άγορά ήταν γεμάτος χαρά. Τά ίδιαγίνονταν καί στον ιππόδρομο. Ό κόσμος στοιβαζόταν κυριολεκτικάστις εξέδρες, ένώ στο χώρο τής αρένας είχαν τοποθετηθεί ξύλινα τραπέζια, πού ξεκινούσαν άπό τά κάγκελα καί έφθαναν μέχρι τούς καμπτήρες."Αν ό χειμωνιάτικος άέρας δέν φυσούσε δυνατά, θά είχε γεμίσει καί ήάπέναντι πλευρά μέ τραπέζια. "Αν γινόταν αύτό, τότε άδικα ή Λιβύη θάέπαιρνε τό όνομα τού τραπεζίου, τού γνωστού γεωμετρικού σχήματος,έφ’ όσον έτσι θά έπρεπε κατ’ έξοχήν νά όνομασθεΐ ό ιππόδρομος. Όκόσμος έτρεχε γύρω άπό τά τραπέζια για νά χορτάσει. ’Αντίθετα οί εύ-γενεΐς είχαν προσκληθεί στο παλάτι, γιά νά δειπνήσουν μαζί μέ τονβασιλιά. 4. ’Εγώ όμως θά μιλήσω μόνο γιά τον άπλό λαό. Πάνω στατραπέζια, πού είχαν στρωθεί μέ λευκά καλύμματα, υπήρχαν τά φαγητάκαί δίπλα ύπήρχαν χειρόμακτρα. 'Υπήρχαν επίσης, κυκλικά τοποθετημένοι γύρω άπό τά τραπέζια, πάγκοι γιά νά κάθεται ό κόσμος. Οί στάβλοι τού ιπποδρόμου είχαν μετατραπεί σέ μαγειρεία. 'Υπήρχαν έκεΐόλων τών ειδών τά εδέσματα. Δέν ύπήρχαν πια άλογα πού άγωνίζονταν,άλλα μόνο μουλάρια πού μετέφεραν τρόφιμα. 5. Αύτά προοιωνίζουν έναλαμπρό μέλλον γιά τον λαό σου, διάδοχε τού θρόνου, πού παντρεύεσαισήμερα. Ή τωρινή αφθονία είναι ένας οιωνός γιά τήν άνετη ζωή πού θάπεράσουν οί ύπήκοοί σου, όταν θά διαδεχθείς τον πατέρα σου. Δέν πρόκειται απλώς για καλούς οιωνούς, όπως ήσαν εκείνοι πού παρατηρήθηκαν κατά την ίδρυση τής ’Αλεξάνδρειας, έφ’ δσον τα προτερήματα τούπατέρα σου υπάρχουν ολοφάνερα καί σε σένα. Ό πατέρας σου νίκησεολοκληρωτικά τούς βαρβάρους καί έτσι ό λαός θά μπορεί να ζεΐ πιαήσυχα, δταν γίνεις εσύ βασιλιάς. Αυτή τήν μελλοντική ευτυχία προεικονίζει το τωρινό γεύμα. Έσύ, βασιλιά, καί άλλες φορές μάς έχεις προσφέρει τέτοια δείπνα, δταν σκότωνες τούς βαρβάρους καί τό ξίφος σουμεθούσε άπό τό αίμα τους. Τότε δμως τα δείπνα αύτά ήταν ανάμεικτα μετον πολεμικό τρόμο, ενώ τώρα ύπάρχει μόνο χαρά καί άγαλλίαση. 6. Όαρχαίος μύθος άναφέρεται στήν τράπεζα τού ήλιου. Στήν περίπτωσήμας δμως δεν έρχεται ό ήλιος για να δειπνήσει —αύτό είναι άπίθανο—άλλα ό βασιλιάς μας, ό ήλιος, πού εξουσιάζει τα σύμπαντα, μάς προσφέρει αυτό τό γεύμα, για να χορτάσουμε καί να δοξάσουμε τό Θεό. Ταφαγητά ήταν τόσα πολλά, πού περίσσευαν κιόλας. Γύρω άπό τα τραπέζια μαζεύονταν άνθρωποι, πού σαν τις μυθικές Άρπυιες άρπαζαν πάνωάπό τα τραπέζια δ,τι μπορούσαν καί ήταν έτσι ένα χαριτωμένο θέαμα.7. Όμως γρήγορα αύτές οι άταξίες σταμάτησαν. Τή δεύτερη φορά εμείςπού καθόμαστε, δεν ενοχλούμαστε πια άπό τούς όρθιους πού προσπαθούσαν να αρπάξουν κάτι άπό τα τραπέζια μας, γιατί είχαν όρισθεΐ τώραάνθρωποι επιφορτισμένοι με τήν τήρηση τής τάξης, πού άπομάκρυνανδσους φέρονταν χυδαία. Θά έλεγες δτι αυτοί πού έτρωγαν έμοιαζαν μετούς αρχαίους Έσσαίους ή με τούς εύαγγελιστές, τόσο κόσμια καί άθό-ρυβα έτρωγαν. Φυσικά καί στο δεύτερο αύτό τραπέζι τά φαγητά ήσανάφθονα, όμως οί άνθρωποι, δταν χόρταιναν, δεν σηκώνονταν τώραεπάνω γιά νά χορέψουν καί νά άστειευθοΰν. Τό πρώτο γεύμα ήταν πιοχαρούμενο, ένώ τό δεύτερο ήταν πιο σεμνό καί σοβαρό. 8. Βέβαια καίστή δεύτερη περίπτωση ή διασκέδαση υπήρχε. Όλων οί κοιλιές ήσανγεμάτες καί τό κρασί σχεδόν έβγαινε άπό τό στόμα τους. Τόσο πολύείχαν πιει. Καράβια έφερναν κρασί άφθονο. Άλλοι έπιναν μέ κάποιασυγκράτηση, γιά νά μπορούν νά θαυμάζουν αυτά πού γίνονταν, χωρίςνά μεθούν, ένώ άλλους τούς ενδιέφερε νά γεμίσουν τό στομάχι τους,όσο γινόταν περισσότερο. Πολλοί μάλιστα είχαν μαζί τους μικρούς κάδους, γιά νά τούς γεμίζουν μέ φαγητό καί κρασί καί νά τούς παίρνουνστο σπίτι τους. Τά πλοία μέ τό κρασί δμως δέν άδειαζαν, άλλά γέμιζανξανά σάν τις δεξαμενές πού τις γεμίζει ή βροχή ή σάν τις λίμνες πού τιςγεμίζουν οί πηγές καί τό κρασί έρρεε σάν ποτάμι καί οί μεθυσμένοιπαραπατούσαν καί έπεφταν χάμω, σάν νά παρασύρονταν άπό τό ποτάμιαύτό. Όμως δέν συμπεριφέρονταν σάν μανιακοί, αλλά ήταν χαρούμενοιοί ίδιοι καί έκαναν μέ τά καμώματά τους νά γελούν καί εκείνους πούτούς έβλεπαν. 9. Οί αρχαίοι σοφοί μιλούν γιά ένα τραπέζι πού έγινε παλιά στην Πελοπόννησο καί ή ανάμνησή του ύπάρχει ακόμη καί σήμερα, ενώ θά έπρεπε να είχε χαθεί τελείως, άφοϋ τό τέλος του ήταναπαίσιο. Τίποτε δεν αξίζει μπροστά στο τραπέζι που παραθέτει τώρα όαύτοκράτορας. Αυτό τό τραπέζι θά έπρεπε να απεικονίσουν οί καλλιτέχνες καί όχι τη Σκύλλα, τον 'Ηρακλή καί τούς ηνιόχους, των όποιων τααγάλματα στολίζουν τον ιππόδρομο. 10. Όμως ύπάρχει κάτι άνώτεροκαί άπό αύτό τό γεύμα. Ένώ ό πολύς λαός ένδιαφέρεται μόνο για τόφαγητό, οί πνευματικοί άνθρωποι έ'χουν άκόμη στη μνήμη τους τα λόγια πού είπε ό αύτοκράτορας, όταν εξήγησε προ καιρού τα σωτηριώδηρητά τής άγιας γραφής. Πρέπει να είναι άγγελος κανείς για να μπορέσεινα περιγράφει τό βάθος των λόγων τού αύτοκράτορα. ’Αλλά καί ή λεκτική διατύπωση δέν ύστερεΐ. Ό ίδιος ό Θεός έ'κανε τον αύτοκράτορανα μιλήσει, για να φωτισθεΐ ό λαός πού βρισκόταν στο σκοτάδι. Κανείςάλλος δέν τολμούσε να εξηγήσει αύτά τά πράγματα, εσύ όμως, βασιλιά,τό έ'κανες, βρήκες τον κρυμμένο μαργαρίτη καί τον φανέρωσες σε μάς.Βέβαια τό μυστήριο έξακολουθεΐ νά είναι μυστήριο, άφοΰ πάλι τόέκρυψες μέσα στις ιερές πλάκες. 11. Επανέρχομαι. Τό τραπέζι αύτόέπρεπε νά είχαν άναπαραστήσει οί καλλιτέχνες καί νά μην μιλούν γιάπράγματα άσήμαντα. Βέβαια έμεΐς δέν έχουμε τή δύναμη νά εγκωμιάσουμε έπαρκώς αύτά τά γεύματα. Όμως δέν συγκρίνονται μέ τίποτεάλλο. Τά σπαρτιατικά συσσίτια δέν είχαν καμμία μεγαλοπρέπεια. Οίάρχαΐοι, άν έβλεπαν αύτό τό γεύμα, θά άδιαφοροΰσαν γιά τά δικά τουςκαί θά περιέγραφαν μόνο αύτό καί θά τό εξύψωναν μέ τά εγκώμια μέχριτον ούρανό. Εμείς περιοριζόμαστε νά παρακαλέσουμε τό Θεό νά δοξάσει τον αύτοκράτορα καί νά διαφυλάξει καί τούς διαδόχους του.
Subject:
Subject (LC):
