215-236

Η αληθινή ιστορία του ζητήματος του Φαλμεράιερ

• Μιχαλόπουλος, Δημήτρης

Η εντύπωση πως οι απόψεις του Κωνσταντίνου Παπαρρηγόπουλου αναιρούν εκείνες του Jakob Philipp Fallmerayer είναι σφαλερή- και τούτο, επειδή αντικείμενο της έρευνας του πρώτου υπήρξε το έθνος, ενώ του δεύτερου η φυλή. Οι δύο αυτές έννοιες όμως, έθνος και φυλή, καθόλου δεν ταυτίζονται. Το έθνος, πράγματι, αποτελεί σύνολο ανθρώπων πού «μαζί έκαναν σπουδαία πράγματα στο παρελθόν και έχουν τη θέληση να κάνουν παρόμοια στο μέλλον». Η φυλή, αντίθετα, βασίζεται στην καταγωγή - με άλλα λόγια στην αιματική συνέχεια. Αυτό καταδεικνύεται και από το όλο θέμα της καταγωγής του Γεωργίου Καστριώτη (Σκεντέρμπεη), εθνικού ήρωα των Αλβανών. Ο πρώτος που έκανε λόγο για τη σλαβική καταγωγή του ήταν ο Fallmerayer. Στη συνέχεια, τη θέση αυτήν του Γερμανού ιστορικού επιβεβαίωσε ο Κ. Παπαρρηγόπουλος, με αποτέλεσμα να κατηγορηθεί ως... πράκτορας των Πανσλαβιστών! Κατά τον εικοστό αιώνα, πάντως, το θέμα έκλεισε χάρη στον Γεώργιο Χρ. Σούλη, ο οποίος -παρά τον πρόωρο θάνατό του- πλήρως τεκμηρίωσε τη σλαβική καταγωγή του Γεωργίου Καστριώτη. Έτσι, το μέγα ερωτηματικό που προκύπτει από τη «σύγκρουση» Fallmerayer και Παπαρρηγόπουλου εντοπίζεται στα αίτια εκείνης της -τεχνητής- επιστημονικής διαμάχης που εύκολα θα ήταν δυνατό να αποφευχθεί, δεδομένου ότι το έργο τού 'Έλληνα ιστορικού μπορεί να θεωρηθεί ότι -μεγαλειωδώς- συμπληρώνει εκείνο του Γερμανού επιστήμονα. Απάντηση μπορεί να δοθεί, μόνο εάν ληφθεί υπόψη ή πολιτική κατάσταση πού τότε επικρατούσε στην ευρωπαϊκή κονίστρα. Από πολιτικές σκοπιμότητες, πράγματι, απέρρευσε τόσο η οξύτητα με την όποια ό Fallmerayer προέβαλε τις θέσεις του όσο και η σφοδρότητα με την οποία τον «αντιμετώπισε» ο Παπαρρηγόπουλος. Όπως όμως -κάπως πικρά- τόνισε κάποτε αυτός ο τελευταίος, η 'Ιστορία δεν συμβαδίζει με την πολιτική, γιατί άλλο το ένα και άλλο το άλλο.

• Sociology

• Εθνολογία
• Political science