205-281

• Αρναούτογλου, Ηλίας

• Law

• Δίκαιο

Περιέχει γλωσσάρι, Θερμές ευχαριστίες απευθύνονται στον καθ. Σπ. Ασδραχά και στην Δέσποινα Τσούρκα-Παπαστάθη που με χαρακτηριστική προθυμία διάβασαν πρώιμα σχεδιάσματα του άρθρου και σχολίασαν τα συμπεράσματα. Στη μελέτη χρησιμοποιούνται οι παρακάτω βιβλιογραφικές αναφορές: Αγγελομάτη-Τσουγκαράκη, Ελ. (1990) «Συμβολή στην ιστορία της οικονομικής, κοινωνικής και εκπαιδευτικής ζωής της Λάρισας κατά την Τουρκοκρατία» Μεσαιωνικά και Νέα Ελληνικά 3, 255-332, Άποστολίδης, Κ. Μ. (1929) «Δύο έγγραφα εκ Φιλιππουπόλεως άπό τών αρχών τού 19ου αίώνος» Θρακικά 2, 325- 368, Άποστολίδης, Κ. Μ. (1934-35) «Τα αρχεία τού έν Φιλιππουπόλει έσναφίου τών τεκτόνων (δουλγέρηδων)» ΑΘΛΓΘ 1, 102-130, Άποστολίδης, Κ. Μ. (1936-37) «Τα αρχεία τού έν Φιλιππουπόλει έσναφίου τών άμπατζήδων» ΑΘΛΓΘ 3, 145-195 & 7 (1940-41) 9-65, Άποστολίδης, Κ. Μ. (1939-40) «Ή ιερά τής Φιλιππουπόλεως μητρόπο- λις καί οί κώδικες αυτής» ΑΘΛΓΘ 6, 25-112, Άποστολίδης, Κ. Μ. (1959) Ή τής Φιλιπ- πουπόλεως ιστορία άπό τών άρχαιοτάτων μέχρι τών καθ' ημάς χρόνων, έπιμελεία Γ. Α. Μέγας, Άθήναι, Ασδραχάς, Σπ. I. (1983) «Οι συντεχνίες στην Τουρκοκρατία: οι οικονομικές λειτουργίες» στο Ζητήματα ιστορίας, 97-115, Αθήνα, Baer, G. (1970α) «The administrative, economic and social functions of Turkish guilds» International Journal of Middle East Studies 1, 28-50. (έλλ. μετ. στου Ασδραχά. Σπ. I. (έπιμ.) (1979) Ή οικονομική δομή τών βαλκανικών χωρών στα χρόνια τής οθωμανικής κυριαρχίας, ιε'-ιθ' ai., 575-596, Αθήνα), Baer, G. (1970β) «Monopolies and restrictive practices of Turkish guilds» Journal of the Economic and Social History of the Orient 13,145-165. (έλλ. μετ. στου Ασδραχά. Σπ. I. (έπιμ.) (1979) Ή οικονομική δομή τών βαλκανικών χωρών στα χρόνια τής οθωμανικής κυριαρχίας, ιε'-ιθ' ai., 597-612, ’Αθήνα), Βακαλόπουλος, Κ. Α. (1975) Ανέκδοτα ιστορικά στοιχεία άναφερόμενα στην Μακεδονία πριν καί μετά τό 1821, Θεσσαλονίκη. (Μακεδονική Βιβλιοθήκη 46), Βέης, N. Α. (1928-29) «’Εκ τού κατάστιχου τής συντεχνίας τών παντοπωλών τής Μοσχοπόλεως» BNJ 7, 526-28. Βισβίζης, I. Τ. (1941) Ή πολιτική δικαιοσύνη κατά τήν ελληνικήν έπανάστασιν μέχρι τού Καποδιστρίου μετ’ άνεκδότων εγγράφων, Άθήναι, Βουραζέλη-Μαρινάκου, Έλ. (1950) Ai έν Θράκη συντε- χνίαι τών 'Ελλήνων κατά τήν Τουρκοκρατίαν, Θεσσαλονίκη. ('Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών. Σειρά Θεολογική καί Φιλολογική. ’Επιστημονικά! Πραγματεϊαι 7), Βουρου- τζίδης, Χαρ. (1995) Συντεχνίες και επαγγέλματα των Σερρών από τα τέλη του 15ου αιώνα έως και τις αρχές του 20ού, Σέρρες. Chambers, D. & Br. Pullen (eds) (1992) Venice. A documentary history 1450-1630, Oxford, Γάσπαρης, X. (1991) Αρχείο Πρωτάτου. Επιτομές μεταβυζαντινών εγγράφων, Αθήνα. (Αθωνικά Σύμμεικτα 2), Γεδεών, Μ. (1904-5) Έορτολόγιον Κωνσταντινουπολίτου προσκυνητού, Κωνσταντινούπολή, Γιαν- νούλης, N. Κ. (1980) Κώδικας Τρίκκης, Αθήνα, Γκίνης, Δ. (1966) Περίγραμμα ιστορίας τού μεταβυζαντινού δικαίου, Άθήναι (Πραγματεϊαι τής Ακαδημίας Αθηνών 26), Γουνα- ρίδης, Π. (1993) Αρχείο της I. Μ. Ξηροποτάμου. Επιτομές μεταβυζαντινών εγγράφων, Αθήνα. (Αθωνικά Σύμμεικτα 3). Γεωργιάδης, Θ. (1975) Μοσχόπολις, Άθήναι, Γκούτος, X. Γ. (1985) Εργασιακές σχέσεις των οικοδόμων στη χερσαία Ελλάδα μετά το 1800 (Συμβολή στην ιστορία του ελληνικού εργατικού δικαίου), Αθήνα. Γουγούσης, Χρ. Γ. (1926) «Ιστορία τού συντάγματος (ίσνάφι. συντεχνία, σωματεΐον) τών ιερέων Θεσσαλονίκης» Γρηγόριος ό Παλαμάς 121 (1). 278-93, Ηλιου, Φιλ. (1981) Κοινωνικοί αγώνες και Διαφωτισμός. Η περίπτωση της Σμύρνης (1819), 2η έκδ.. Αθήνα 1986. (Θεωρία και μελέτες ιστορίας 3). Ζώης, Λέων. (1893) Ai έν Ζακύνθω συντεχνίαι, Ζάκυνθος, Καλινδέ- ρης, Μιχ. Α. (1958) Ai συντεχνίαι τής Κοζάνης έπί Τουρκοκρατίας. Θεσσαλονίκη. (Δημοσιεύματα Δημοτικής Βιβλιοθήκης Κοζάνης 4). Καλινδέρης, Μιχ. Α. (1973) Αί συντε- χνίαι καί ή εκκλησία έπί Τουρκοκρατίας, Άθήναι. (Έκκλησιαστικαί ’Εκδόσεις ’Εθνικής Έκατονπεντακονταετηρίδος 12). Καλλιανός, K. Ν. (1996) "Ασχολίες και επαγγέλματα των Σκοπελιτών το πρώτο μισό του 19ου αιώνα. Οι συντεχνίες των βαρελάδων, καλαφατών και καραβομαραγκών (Μια πρώτη καταγραφή με βάση τις πηγές)" Θεσσαλικό Ημερολόγιο 29,205-222, Καλλιανός, K. Ν. (1998) «Η συντεχνία των σκυτοτόμων (υποδηματοποιών) της Σκοπέλου το 1835 και άλλα έγγραφα» Δελτίο της Φιλάρχαιου Εταιρείας Αλμυρού «Οθρυς» περ. Β, 2,161-168, Καμπούρογλου, Δ. Γρ. (1890-92) Μνημεία τής Ιστορίας τών Αθηναίων. 3 τομ., Άθήναι. Κατράμης, IV. (1880) Φιλολογικά άνάλεκτα Ζακύνθου, Ζάκυνθος. Καφταντζής, Γ. Β. (1967) Ιστορία τής πόλεως Σερρών καί τής περιφερείας της (Από τούς προϊστορικούς χρόνους μέχρι σήμερα), τόμ. Α. Άθήναι. Κου- ρίλας, Εύλ. (1934) "Ή Μοσχόπολις και ή Νέα Άκαδημεία αυτής" Θεολογία 12, 69-84. 149-161,314-335. Κωνσταντουδάκη-Κιτρομηλίδου, Μ. (1981) "Ειδήσεις για τη συντεχνία των ζωγράφων του Χάνδακα τον 16ο αιώνα" στα Πεπραγμένα του Δ' Διεθνούς Κρητολογικού Συνεδρίου (Ηράκλειο, 29 Αυγούστου - 3 Σεπτεμβρίου 1976), Β. 123-145, Αθήνα, Λιγνός, Α. (1946) Ιστορία τής νήσου "Υδρας, 1, Άθήναι, Λουκάτος, Σπ. Δ. (1986) "Σινάφια, "ίσιναφικά σώματα", στην Πάτρα στα Καποδιστριακά χρόνια" στα Πρακτικά τού Β τοπικού συνεδρίου Αχαϊκών σπουδών (Καλάβρυτα, 24-27 Ιουνίου 1983), 293-311. Άθήναι. (Πελοποννησιακά. Παράρτημα 11). Λούντζης, Έρμ. (1856) Περί τής πολιτικής καταστάσεως τής Έπτανήσου έπί ’Ενετών, Αθήνα 1969 (ανατύπωση), Mackenney, R. (1987) Tradesmen and traders. The world of the guilds in Venice and Europe, c. 1250-c. 1650. London. Μακρής, Φρ. (1986) «Συντεχνιακή δραστηριότητα στην Κωνσταντινούπολη (17ος-19ος αι.)» στα Πρακτικά του Ζ' Πανελλήνιου Ιστορικού Συνεδρίου (Μάιος 1986), 17-46, Θεσσαλονίκη, Μανάκας, Δ. (1955) «Έσνάφια-ρουφέτια (συντεχνί- αι) Διδυμοτείχου» ΑΘΑΓΘ 20. 139-44. (επίσης και στα Θρακικά 27 (1957) 246-252). Μανικής, Άντ. (1937) «Τα συνάφια τής προεπαναστατικής 'Ύδρας» TÒ Μέλλον τής "Υδρας 5,189-93, Μαρτινιανός, Ίωακ. (1939) Συμβολαϊ εις την ιστορίαν τής Μοσχοπό- λεως. Α' Ή ιερά μονή τού Τιμίου Προδρόμου κατά τον αυτή κώδικα 1630-1875, Άθήναι. Μαχαιράς, Κ. Γ. (1951) Ή Λεύκάς έπί Ενετοκρατίας 1684-1797. Άθήναι. Μελισσηνός, Χριστοδ. επίσκοπος Παμφίλου (1913) Τά Ταταύλα ήτοι ιστορία των Ταταούλων. Κωνσταντινούπολή. Μοσχονάς, Ν. Γ. (1987) "Θρησκευτικές αδελφότητες λαϊκών στα Ιόνια νησιά" Σύμμεικτα 7, 193-204. Μουτσόπουλος, N. Κ. (1973) Οί έκκλησίες τού νομού Πέλλης, Θεσσαλονίκη. (ΙΜΧΑ 138). Μπάλλας, Γερ. Σπ. (2001) "Πληροφορίες για συντεχνίες στη Κεφαλονιά (1594-1776)" στα Πρακτικά του Στ1 Διεθνούς Πανιονίου Συνεδρίου (Ζάκυνθος. 23-27 Σεπτεμβρίου 1997) II, 169-180. Αθήνα. Μπεκιάρογλου-Εξα- δακτύλου, Αικ. (1991) Κώδικες Μητροπόλεως Αδριανουπο'λεως < 1889-1911). Περιγραφή και αναλυτικά περιεχόμενα των Κωδίκων (ΓΑΚ. Κ 213), Αθήνα. (Βιβλιοθήκη Γενικών Αρχείων του Κράτους 21), Μπεκιάρογλου-Εξαδακτύλου, Αικ. (1996) Κώδικες Βορειοδυτικής Μικράς Ασίας (1870-1928) (Πόντου, Βιθυνίας, Αιολίδος. Ιωνίας, Καρίας) (ΓΑΚ, Ταμείο Ανταλλαξίμων) Περιγραφή και αναλυτικά περιεχόμενα των κωδίκων, Αθήνα. Μπουρδάρα, Καλλ. (1986) «Ή οικονομική δραστηριότητα τής Έλληνίδας στο Βυζάντιο καί στην Τουρκοκρατία. (Ή γυναικεία συντεχνία των Τρικάλων)» Τρικαλινά 6, 123-135. Μυστακίδης, Β. (1932) «Τά έσνάφια.ήτοι ρουφέτια τής Θεσσαλονίκης» Ήμε- ρολόγιον Θεσσαλονίκης (Τσιώμου). 265-82. Νεράντζη-Βαρμάζη, Β. (1989) «Συντεχνίες εμπόρων στην Κωνσταντινούπολη τον 10ο αιώνα» στης Αγγελίδη, Χρ. (επιμ.) Η καθημερινή ζωή στο Βυζάντιο, 353-361, Αθήνα, Νεράντζη-Βαρμάζη, Β. (1997) «Συντεχνίες και κράτος στο Βυζάντιο το 10ο αιώνα» Βυζαντιακά 17, 351-363, Ντρογκούλης, Γ. Β. (1985) «Οι συντεχνίες στη Λάρισα στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Ανέκδοτα έγγραφα για τις οικονομικές και κοινωνικές δομές στην περιοχή» στο Λάρισα: Παρελθόν και Μέλλον (Πρακτικά του Α' Ιστορικού - Αρχαιολογικού Συμποσίου, 26-28/4/1985). 241 - 322, Λάρισα, Oddo, F. L. (1991) Le maestranze di Palermo. Aspetti e momenti di vita politicosociale (seco. XII-XIX), Palermo. Odorico, P. (1996) Αναμνήσεις καί συμβουλές τού Συ- ναδινού, ιερέα Σερρών στη Μακεδονία ( 17ος αιώνας), Paris. Πανοπούλου, Αγγ. (1995) "Λατινικές και ορθόδοξες αδελφότητες στις πόλεις και στην ύπαιθρο της Κρήτης (16ος - 17ος αι.)" στα Πεπραγμένα του Ζ Διεθνούς Κρητολογικού Συνεδρίου, Β2, 611-618, Ρέθυμνο. Πανταζόπουλος, N. I. (1958) «Ελλήνων συσσωματώσεις κατά τήν Τουρκοκρατίαν» Γνώσεις 3, (επίσης και στην Επιστημονική Επετηρίδα της Σχολής Νομικών και Οικονομικών Επιστημών 19 (3), 93-119. Θεσσαλονίκη 1986), Παπαγεωργίου, Γ. (1986) Η μαθητεία στα επαγγέλματα ( 16ος-20ος αι.), Αθήνα. (Ιστορικό Αρχείο Ελληνικής Νεολαίας 3), Παπαθανάση-Μουσιοπούλου, Κ. (1985) Συντεχνίες & επαγγέλματα στη Θράκη 1685-1920, Αθήνα. Παπαϊωάννου, Μ. Μ. & Γ. Α. Αντωνιάδης (επιμ) (1964) Ίωάννου Οικονόμου Λαρισσαίου ( 1783-1842). Έπιστολαι διαφόρων Ελλήνων λογίων, άνωτάτων κληρικών, τούρκων διοικητών, έμπορων και έσναφίων ( 1759-1824), Αθήνα, Παπαχριστοδούλου, Πολόδ. (1951) "Τα έσνάφια καί ή οικονομική καί πνευματική άνθιση τού έλληνισμού επί Τουρκοκρατίας” ΑΘΛΓΘ 16, 54-75, Παυλίδης, Γ. Δ. (1965) «Οί έπαγγελματικές οργανώσεις έπί Τουρκοκρατίας» Θεσσαλικά Χρονικά. ’Έκτακτος έ'κδοσις έπ ’ ευκαιρία τής όγδοηκονταετηρίδος (1881-1961) από τής άπελευθερώσεως τής Θεσσαλίας και ένώσεως μετά τής μητρός Ελλάδος. 345-47.350-52. Άθήναι, Πέννας, Π. (1946) Τό κοινόν Μελενίκου καί το σύστημα διοικήσεως του. Συμβολή εις την ιστορίαν τής όργανώσεως τών έλληνικών κοινοτήτων έπί Τουρκοκρατίας. Αθήναι, Πλουμί- δης, Γ. Σ. (1985) Αιτήματα και πραγματικότητες των Ελλήνων της Βενετοκρατίας (1554-1600), Ιωάννινα, Προβατάκης, Θεοχ. (1979) "Βοϋλλες καί σφραγίδες φυσικών καί νομικών προσώπων Μακεδονίας - Θράκης στους τρεις τελευταίους αιώνες" στα Πρακτικά τού Γ Συμποσίου Λαογραφίας τού Βορειοελλαδικού Χώρου (Ήπειρος-Μακε- δονία-Θράκη) (Αλεξανδρούπολη, 14-18 Οκτωβρίου 1976). 627-655, Θεσσαλονίκη. (ΙΜΧΑ 186). Pullan, Br. (1971) Rich and poor in Renaissance Venice. The social institutions of a Catholic State, to 1620. Oxford. Σαμαράς, Π. I. (1954) «Αί συντεχνίαι» Λεσβιακόν Ημερολόγιον. 80-86. Σαμσάρης, Δ. Κ. (1971) Ή κοινότης τού Αγιου Πνεύματος Σερρών επί Τουρκοκρατίας. Ιστορία -τοπογραφία -κοινοτικός βίος -γλωσσικά καί ιστορικά μνημεία - άνέκδοτα έγγραφα. Θεσσαλονίκη, Σερεμέτης, Δ. (1959) Ή δικαιοσύνη επί Καποδίστρια. Α. Πρώτη περίοδος 1828-1829 (μετ’ άνεκδότων έγγράφων), Θεσσαλονίκη, Σοφιανός, Δ. Ζ. (1986) Τα χειρόγραφα των Μετεώρων. Κατάλογος περιγραφικός των χειρογράφων κωδίκων των αποκειμένων εις τας μονάς των Μετεώρων, τόμ. Γ'. Τα χειρόγραφα της Μονής Αγίου Στεφάνου, Αθήναι. Σταλίδης, Κ. Γ. (1974) Οι συντεχνίες καί τα επαγγέλματα στην ’Έδεσσα την περίοδο τής Τουρκοκρατίας. ’Έδεσσα. (Φιλοπρόοδος Σύλλογος ’Εδέσσης Μέγας Αλέξανδρος 6), Τριαντάφυλλου, Κων. Ν. (1959) 'Ιστορικόν Λεξικόν τών Πατρών. 'Ιστορία τής πόλεως καί επαρχίας Πατρών άπό τής άρχαιότητος έως σήμερον κατά άλφαβητικήν ειδολογικήν κατάταξιν. 2η έκδ. 1980, Πά- τραι. Τσοόρκα-Παπαστάθη, Δ.-Ε. (1994) Η Ελληνική εμπορική κομπανία του Σίμπιου Τρανσυλβανίας 1636-1848. Οργάνωση και δίκαιο. Θεσσαλονίκη. (ΙΜΧΑ 246). Φαρμα- κίδης, Επαμ. Γ. (1926) Ή Λάρισα άπό τών μυθολογικών χρόνων μέχρι τής προσαρτήσε- ως αυτής εις την Ελλάδα (1881). Τοπογραφική καί ιστορική μελέτη, Βόλος, Χατζημιχά- λη, ’Αγγ. (1953) «Μορφές άπό τή σωματειακή οργάνωση τών Ελλήνων στην ’Οθωμανική αυτοκρατορία» στο Η πεντακοσιοστή έπέτειος άπό τής άλώσεως τής Κωνσταντινουπόλεως. ’Αναμνηστικός τόμος 1453-1953, 279-303. Αθήναι. (L’Hellénisme contemporain), Χεκίμογλου, Ε. (1993) «Χριστιανικές συντεχνίες της Θεσσαλονίκης στα τέλη του 18ου αιώνα» στο Χριστιανική Θεσσαλονίκη: Οθωμανική περίοδος 1430-1912 (5ο επιστημονικό συμπόσιο. Ιερά μονή Βλατάδων, 1991), A, 113-136, Θεσσαλονίκη, Χιώτης, Π. (1858) 'Ιστορικά άπομνημονεύματα τής νήσου Ζακύνθου,τόμ. Β. Κέρκυρα, (ανατύπωση Αθήνα 1978) (Βιβλιοθήκη Ιστορικών Μελετών 130). Χριστοφιλόπουλος, Αν. (1935) TÒ έπαρ- χικόν βιβλίον Λέοντος του Σοφού καί αί συντεχνίαι έν Βυζαντίω. επανέκδοση. Θεσσαλονίκη 2000, Zanetti, G. (1961) «Due statuti artigiani Sassaresi del sec. XVIII (Contributo alla storia der diritto del lavoro)» Rivista di storia del diritto Italiano 34, 45-97.