137-160

Η πολιτική προπαγάνδα της δυτικής αυτοκρατορικής καγκελλαρίας και η βυζαντινή αυλική λογοτεχνία στην υπηρεσία της οικουμενικής ιδέας : η πανηγυρική άφιξη της Bertha του Sulzbach (1142) και ο θάνατός της (1160) στην Κωνσταντινούπολη

• Τούντα, Ελένη

Η σύναψη του γάμου του Μανουήλ Κομνηνού (Μανουήλ Α' Κομνηνός, 1143-1180) και της Bertha von Sulzbach (1140/1141) εντάχθηκε στο πλαίσιο της συμμαχίας του βυζαντινού αυτοκράτορα Ιωάννη Β' Κομνηνού (1118-1143) με τον Γερμανό βασιλέα Κορράδο Γ (1138-1152), η οποία στόχευε στην από κοινού αντιμετώπιση του βασιλέως της Κάτω Ιταλίας και Σικελίας Ρογήρου B' (1105-1154). Η συμμαχία αυτή χαρακτηριζόταν από τις ιδεολογικές τριβές που προκαλούσαν οι αξιώσεις και των δύο Αυτοκρατοριών για τη -θεωρητική βέβαια- οικουμενική διάσταση της εξουσίας τους. Η παρούσα εργασία διερευνά αυτές τις τριβές, όπως αντανακλώνται σε σύγχρονες των γεγονότων λογοτεχνικές πηγές. Συγκεκριμένα αναλύονται το ποίημα του Θεόδωρου Πρόδρομου για την άφιξη της Bertha στην Κωνσταντινούπολη (1142) και ο επιτάφιος για τον θάνατό της (1160) που συνέθεσε ο αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης, Βασίλειος Αχριδηνός. Τα κείμενα αυτά συσχετίζονται ερμηνευτικά με την επιστολή που η καγκελλαρία της Δυτικής Αυτοκρατορίας απέστειλε στη Βυζαντινή, με την οποία ο Κορράδος Γ' αποδέχτηκε τη στερέωση της συμμαχίας μέσω του προαναφερθέντος γάμου. Αν και πρόκειται για επίσημο έγγραφο, η επιστολή χαρακτηρίζεται από λογοτεχνικό-μεταφορικό ύφος που προδίδει όμως συγκεκριμένο ιδεολογικό προσανατολισμό. Η ανάλυση τέτοιου είδους πηγών, η οποία οφείλει να γίνεται με τη δέουσα μεθοδολογική προσοχή, δύναται να εμπλουτίσει και να ενισχύσει τα συμπεράσματα που προκύπτουν από τη μελέτη των ιστορικών πηγών. Η αυ- λική λογοτεχνική παραγωγή παρουσιάζεται ως σημαντικός φορέας της αυτοκρατορικής πολιτικής. Τίθεται στην υπηρεσία της πολιτικής προπαγάνδας και αντανακλά τις αυτοκρατορικές αξιώσεις, στις οποίες βασίζεται η πολιτική πράξη. Από την ταύτιση άλλωστε λογοτεχνικών μοτίβων και πολιτικής πραγματικότητας εξάγονται σημαντικά συμπεράσματα για την αυτοκρατορική ιδεολογία και τη λειτουργία της στο πλαίσιο των πραγματικών πολιτικών συνθηκών. Επιπλέον, και αυτό αφορά κυρίως στην επιστολή της καγκελλαρίας της Δυτικής Αυτοκρατορίας, οι διατυπώσεις στα επίσημα έγγραφα μπορούν να αποκαλύψουν την πολιτική συνείδηση των συντακτών τους, των μετεχόντων δηλαδή στην πολιτική ζωή της αυλής, και να ρίξουν επομένως φως στις πολιτικές σχέσεις και ισορροπίες που επικρατούσαν σε αυτήν.

• History and Archaeology
• Languages and Literature

• Πολιτισμός, Βυζαντινός
• Ιστορία
• Βυζαντινή φιλολογία
• Literature and history

Το άρθρο περιέχεται στο αφιέρωμα στη μνήμη του Γεωργίου Λάββα