181-188

Η βυζαντινή Ίστρια τον 7ο αιώνα : το παλιό και το νέο στο αγροτικό τοπίο

• Guillou, André

Με αφορμή το περίφημο Placitum de Rizana, πρακτικό συνέλευσης του έτους 804 μ.Χ που συνεκλήθη ενώπιον των απεσταλμένων του Καρλομά- γνου με σκοπό να επιλύσει τις διενέξεις που είχαν ανακύψει μεταξύ του τοπικού πληθυσμού της ευρύτερης περιοχής της Ίστρια, του Πατριάρχη του Grado, Fortunatus, και του φράγκου δούκα της περιοχής, Johannes, ο συγγραφέας παρουσιάζει τη κοινωνική διαστρωμάτωση των αγροτικών πληθυσμών επισημαίνοντας παράλληλα τις διαφοροποιήσεις που επήλθαν λόγω της εναλλαγής Βυζαντινών και Φράγκων κυριάρχων. Η διαστρωμάτωση αυτή, η οποία απαντά ήδη από τον 7° αι., τείνει πλέον, όπως αποκαλύπτει το κείμενο του Placitum να ανατραπεί στις αρχές του 9°" αι. Με δεδομένο λοιπόν το ιστορικοπολιτικό σκηνικό της εποχής (μεταναστεύσεις αβαρο- σλάβων και βουλγάρων, έντονη παρουσία της Εκκλησίας και ανώτατων βυζαντινών αξιωματούχων) αλλά και τις εξελίξεις που επέφερε η εγκατάσταση στρατιωτών με προνομιακό καθεστώς, εκτίθενται οι κύριες κατηγοριοποιήσεις του αγροτικού πληθυσμού, δηλαδή οι ομάδες των απελευθέρων (liberti) και των coloni. Οι πρώτοι είναι στην πραγματικότητα εξαρτημένοι από τους κυρίους τους δουλοπάροικοι, ενώ οι δεύτεροι αποτελούνται από ελεύθερους καλλιεργητές, κάποιοι μάλιστα από τους οποίους προσδιορίζονται ως sodi, όρος ο οποίος φαίνεται να δηλώνει τους αλληλέγγυα υπεύθυνους πληθυσμούς για την καταβολή των φόρων στο δημόσιο ταμείο.

• Law
• History and Archaeology

• Ιστορία
• Πολιτισμός, Βυζαντινός
• Δίκαιο

Placitum de Rizana, impôt foncier (τέλος), affranchis (libres), colons, socius, fiscus, Code Rural, Exarchat, Pentapole, Capodistria, Carlomagne, Ravenne, Fortunatus (patriarche de Grado), τέλος, άπελεύθεροι (libres), γεωργοί (coloni), έναπόγραφοι, fïscus, Νόμος Γεωργικός, Εξαρχάτο, Πεντά- πολις. Ίστρια, Καρλομάγνος, Ραβέννα. Fortunatus (Πατριάρχης του Grado)