209-225

Από "δούλοι" σκληροί διαπραγματευτές : η περίπτωση των Βενετών το 12ο αιώνα στο Βυζάντιο: μια ρύθμιση κληρονομικού δικαίου από το χρυσόβουλλο του Αλεξίου Γ' Αγγέλου προς τους Βενετούς το 1198

• Penna, Daphne

Στο παρόν άρθρο εξετάζεται μια ρύθμιση κληρονομικού δικαίου που περιέχεται σε χρυσόβουλλο του Αλεξίου Γ' Αγγέλου προς τους Βενετούς του έτους 1198 και δίνει κάποιες πληροφορίες ως προς το νομικό καθεστώς των Βενετών στο Βυζάντιο το 12° αιώνα. Στην αρχή του άρθρου (1. και 2.) αναλύεται το αίτημα των Βενετών που αφορά σε ρυθμίσεις κληρονομικού δικαίου τις οποίες περιλαμβάνει το εν λόγω χρυσόβουλλο καθώς και η αποδοχή του ακόλουθου αιτήματος τους από τον αυτοκράτορα: εάν κάποιος Βενετός αποβιώσει εντός της αυτοκρατορίας, το Βυζαντινό δημόσιο δεν θα έχει καμία ανάμειξη στη διαχείριση της περιουσίας του. Στη συνέχεια της μελέτης γίνεται μια σύντομη αναφορά στη διαθήκη ενός Βενετού που συντάχθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1155 και συγκρίνονται οι διατάξεις κληρονομικού δικαίου που περιλαμβάνονται στο χρυσόβουλλο του έτους 1198 με τις αντίστοιχες ρυθμίσεις των προνομιακών εγγράφων των βασιλέων των Σταυροφορικών κρατών καθώς και με μια συναφή ρύθμιση σε βυζαντινό αυτοκρατορικό έγγραφο του 1265. Ακολουθεί (3.) σύντομη επισκόπηση του θεσμού της εξ αδιαθέτου διαδοχής στο Βυζαντινό κληρονομικό δίκαιο και παρουσιάζεται ένα πρόσταγμα του Αλεξίου Γ ' Αγγέλου όπου περιγρά- φεται το πρόβλημα που αντιμετώπιζε το δημόσιο σε περιπτώσεις εξ αδιαθέτου διαδοχής. Ακολούθως, και με βάση τις πηγές του βυζαντινού δικαίου, εξετάζονται θέματα που αφορούν σε περιπτώσεις κληρονομικής διαδοχής σε περιουσίες ξένων υπηκόων που διέμεναν στο Βυζάντιο. Συγκεκριμένα γίνεται αναφορά σε δύο συναφή παραδείγματα από την Πείρα και σε μία επιστολή Πιζανού κατοίκου της Κωνσταντινούπολης, όπου περιγράφεται μία περίπτωση κατασχέσεως περιουσίας αποβιώσαντος Πιζανού εμπόρου στην Κωνσταντινούπολη από το δημόσιο.

• History and Archaeology
• Law

• Ιστορία
• Δίκαιο

succession law, chrysobull, Byzantium and Venice, Venetians, Crusader States, κληρονομικό δίκαιο, χρυσόβουλλο, Βυζάντιο και Βενετία, Βενετοί, πείρα, σταυροφορικά κράτη, peira

This paper was presented for the first time at the 3rd International Meeting of the Young Historians of Greek Law, Thessaloniki 30,h Sept. - 1st Oct. 2011. I would like to thank the Organisators of that meeting. Dr. Daphne Papadatou and Dr. Constantine Vla- chos for the invitation, as well as Dr. Lydia Paparriga-Artemiadi for having invited me to publish this work. I am also grateful to Prof. Bernard Stolte for his comments on the manuscript, as well as to Prof. Spyros Troianos, Prof. Constantine Pitsakis, Prof. Peter Pieler and Prof. Eleutheria Papagianni for their observations during the presentation of this paper., Το άρθρο περιέχεται στο τεύχος-αφιέρωμα: Μνήμη Μενελάου Α. Τουρτόγλου