163-191

Εικονογραφικά χαρακτηριστικά των ναών της Μοσχόπολης και του Vithkuqi

Articles

• Rousseva, Ralitsa
• Rousseva, R.

Οι ναοί, της περιοχής της Μοσχόπολης είναι από τα πιο αντιπροσωπευτικά μνημεία της θρησκευτικής ζωγραφικής του 18ου αιώνα στα Βαλκάνια. Στην έρευνα περιλαμβάνεται: ο ναός των αγίων Αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ (1682-1728) στο Βιθκούκι, ο ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (1712) στη Μοσχόπολη, ο ναός των αγίων αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ (1720- 1725) στη Μοσχόπολη, ο ναός του αγίου Νικολάου (1721-1750) στη Μοσχόπολη, ο ναός του αγίου Αθανάσιου (1724-1745) στη Μοσχόπολη, το παρεκκλήσι των αγίων Αναργύρων Κοσμά και Δαμιανού (1736-1750) κοντά στο Βιθκούκι, ο ναός των αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου (1708-1764) κοντά στο Βιθκούκι, ο ναός του αγίου Γεωργίου στο Βιθκούκι, ο ναός της Παναγίας (18ος αιώνας) κοντά στο Βιθκούκι και η μονή του Ιωάννη του Βαπτιστού (1659-1767) κοντά στη Μοσχόπολη. Το παρόν άρθρο αναλύει το εικονογραφικό και το θεματολογικό πρόγραμμα των ναών στην περιοχή της Μοσχόπολης του Που-18ου αιώνα, όπου υπάρχει επιρροή των μεγάλων μοναστικών κέντρων, όπως το Αγιον Όρος και τα Μετέωρα. Υπάρχουν ακόμη κάποιες ερμηνευτικές παραλλαγές των συνθέσεων της Καινής Διαθήκης, η προτίμηση λειτουργικών και υμνογραφικών θεμάτων, η επεξεργασία κάποιων ασυνηθών σκηνών και προσώπων (η Λειτουργία του αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου, ο Χριστός Βασιλεύς και Αρχιερεύς στον τρούλλο, η θεία Λειτουργία με τον θεό Πατέρα στο Ιερό Βήμα, ο Χριστός με τις τρεις μορφές, η βασιλική Δέηση, ο Αποκαλυπτικός κύκλος και άλλα). Στα μνημεία αυτά διακρίνονται τρία καλλιτεχνικά ρεύματα. Το πρώτο ρεύμα συνεχίζει την παράδοση των Παλαιολόγων, προσαρμοσμένη στο πνεύμα της μεταβυζαντινής τέχνης του Αγίου Όρους. Η αφετηρία του δεύτερου ρεύματος αρχίζει από την περιοχή της Αχρίδας της μεσαιωνικής και της τουρκικής περιόδου, καθώς εκδηλώνεται κυρίως στην επιλογή των αγίων που συνδέονται με τη λατρεία της περιοχής και ανανεωμένο από την παραγωγή της Μοσχόπολης -παράδειγμα ο άγιος Ναούμ της Αχρίδας, ο άγιος Κλήμης της Αχρίδας και ο άγιος Ιωάννης Βλαδίμηρος. Το τρίτο ρεύμα εντάσσεται στην παράδοση της τέχνης της Ηπείρου του 16ου-Που αιώνα, εφαρμοσμένη στα μοναστικά κέντρα των Μετεώρων, καθώς και στο έργο του ζωγράφου Ονούφριου. Τα καλλιτεχνικά αυτά ρεύματα δείχνουν γενικά ότι η ζωγραφική των πρωιμότερων μνημείων συνδέεται πιο στενά με την παράδοση της Ηπείρου, αλλά και με τη θεματολογική επιρροή των μνημείων της Αχρίδας [Άγιοι Αρχάγγελοι Μιχαήλ και Γαβριήλ (1682-1728) στο Βιθκούκι, Κοίμηση της Θεοτόκου (1712) στη Μοσχόπολη, Άγιοι αρχάγγελοι Μιχαήλ και Γαβριήλ (1720- 1725) στη Μοσχόπολη, όπως και η μονή του αγίου Ιωάννη του Βαπτιστού (1659-1767)]. Τα υπόλοιπα μνημεία είναι έργα των ζωγράφων Δαβίδ από τη Selenica και του Κωνσταντίνου και Αθανάσιου και των τέκνων τους από την Κορυτσά. Οι καλλιτέχνες αυτοί συνδυάζουν την αθωνική παράδοση και την παράδοση της περιοχής της Αχρίδας. Παρόλο τις στυλιστικές διαφορές των ζωγράφων, όλα τα μνημεία αποκαλύπτουν παρόμοιο ιδεολογικό και θεματικό πρόγραμμα της ζωγραφικής διακόσμησης της περιόδου της τουρκοκρατίας. Εκτός μένει ο ναός της Παναγίας κοντά στο Βιθκούκι, όπου επίσης υπάρχουν μορφές σλάβων αγίων, αλλά έχει το λαϊκό χαρακτήρα της επαρχιακής τέχνης χωρίς την επίδραση των μεγάλων καλλιτεχνικών κέντρων.

• Philosophy, Ethics and Religion

• Θρησκεία

856:https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/makedonika/article/view/5571, DOI: http://dx.doi.org/10.12681/makedonika.8

• http://makedonikajournal.org/index.php/makedonika/article/view/8