Erotic discourse in the iconography of Greek "folk" art
Part of : Μουσείο Μπενάκη ; Vol.7, 2007, pages 95-121
Issue:
Pages:
95-121
Parallel Title:
Ο ερωτικός λόγος στο θεματικό ρεπερτόριο της ελληνικής “λαϊκής τέχνης"”
Section Title:
Articles
Abstract:
Συνοψίζοντας πορίσµατα µιας ανέκδοτης εργασίας γύρω από την κοσµική τέχνη των µεταβυζαντινών χρόνων, η µελέτη αυτή στοχεύει ειδικότερα τη διερεύνηση της σχέσεως των ανδρικών προς τις γυναικείες µορφές, όπως την αποτυπώνουν δηµιουργίες κυρίως της προεπαναστατικής περιόδου. Το αντικείµενο ενός τέτοιου ερευνητικού προβληµατισµού έχει ουσιαστικά διαφύγει από τα επιστηµονικά ενδιαφέροντα των λαογραφικών, ανθρωπολογικών και εθνογραφικών σπουδών, προσκρούοντας και στην ελλιπή τεκµηρίωση των υλικών καταλοίπων του νεότερου ελληνικού πολιτισµού.Σε µια σειρά έργων που έχουν να κάνουν µε τον εξοπλισµό της κατοικίας και στις συνθέσεις τους δεσπόζει ένα πλήθος από παραπληρωµατικά διακοσµητικά στοιχεία φυτικής προελεύσεως, οι εικονιζόµενες µορφές αφήνουν να προβάλλει ευδιάκριτα η γαµήλια διάσταση του νοηµατικού της περιεχοµένου. Με άξονα τον κανόνα της ιεραρχίας ο οποίος προτάσσει την αριστερή θέση ως ιεραρχικά πρωτεύουσα στη διηγηµατική ροή των παραστάσεων από τα αριστερά προς τα δεξιά, η ανίχνευση της εκφοράς του ερωτικού λόγου παίρνει ακόµα υπόψη της τη σηµασιολογική προτεραιότητα της καθιστής έναντι της όρθιας στάσεως σε συνάρτηση και µε το συµβολικό αντίκρισµα των δεδοµένων του περιβάλλοντος χώρου. Απ’ όσα παραδείγµατα αρθρώνουν την ανέλιξη της ερευνητικής διαδικασίας πιστοποιείται ότι ιεραρχικά προέχει άλλοτε η ανδρική µορφή (εικ. 4, 5, 7, 8-12, 14-17, 25, 28, 29, 31, 32, 33), άλλοτε όµως η γυναικεία (εικ. 18, 19, 20, 24, 26a-c, 30). Αυτό φαίνεται πως αντανακλά έναν βαθύτερο προβληµατισµό γύρω από τη σχέση των δύο φύλων και όχι το καταστάλαγµα µιας αποκρυσταλλωµένης άποψης. Το επιβεβαιώνει άλλωστε τόσο η συχνή εναλλαγή της ιεραρχικής τους τάξεως (εικ. 21-23a-b, 27), όσο και η πρόταξη της καθιστής έναντι της όρθιας στάσεως (εικ. 4, 19) η οποία µε την αντιθετική της ενίοτε επανάληψη (εικ. 35) πρέπει να αναδεικνύει µάλλον την ισότιµη εξοµοίωση των εικονιζόµενων (εικ. 34).Ο ερωτικός λόγος όταν δεν εκφέρεται χορευτικά (εικ. 1, 2, 3, 4), µελοποιείται µε τη συνοδεία ενός µουσικού οργάνου (εικ. 5-12, 14-18) ή µε την προσφορά ενός άνθους (εικ. 27, 29, 32-34), και σπανιότερα µε ένα ποτήρι κρασί για την ευόδωση της συνοµιλίας (εικ. 30, 33, 34). Σε ορισµένες µάλιστα περιπτώσεις τονίζεται από την υπόσχεση της θαλπωρής και της άνεσης την οποία αναδίνει η ανάπαυλα του καθίσµατος και το κάπνισµα στον ασφαλή χώρο του σπιτιού (εικ. 4, 19, 34, 35) ή σε ένα ειδυλλιακό τοπίο (εικ. 20).
Subject:
Subject (LC):
