Belobigung und Bekränzung von Rat und Magistraten im Zuzammenhang mit der Rechenschaftsablegung
Part of : Ελληνικά : φιλολογικό, ιστορικό και λαογραφικό περιοδικό σύγγραμμα ; Vol.40, No.2, 1989, pages 239-256
Issue:
Pages:
239-256
Parallel Title:
Έπαινος και στεφάνωση της βουλής και αξιωματούχων σε σχέση με την απόδοση ευθυνών.
Author:
Abstract:
Η φράση επειδαν τας εύθύνας δώι, ως όρος κυρίως της στεφάνωσης, περιέχεται στη διατύπωση της απονομής επαίνου και στεφάνου σε αττικά ψηφίσματα του 4ου αι. π.Χ. (ως κατώτερο όριο της παρούσας μελέτης λαμβάνεται το έτος 322/1). Ως γνωστόν, η απονομή χρυσού στεφάνου για ευδόκιμη υπηρεσία στη βουλή, σε μέλη της με πρόσθετες αρμοδιότητες (μέλη επιτροπών), σε πρυτάνεις και σε άρχοντες (συμπεριλαμβανομένων ιερέων), ήταν δυνατόν να ψηφιστεί από τα αρμόδια θεσμικά όργανα ακόμη και κατά τη διάρκεια του έτους αρχής τους, η τελική επικύρωση όμως γινόταν από την εκκλησία του δήμου μετά την απόδοση ευθυνών, δηλ. μετά τη λήξη του αξιώματος τους, οπότε γινόταν και η απονομή του στεφάνου. Η συγκριτική επανεξέταση των πηγών επιτρέπει την ανάπτυξη του παραπάνω σχήματος, τη διαπίστωση ορισμένων διαφοροποιήσεων στην ισχύουσα για τους αξιωματούχους διαδικασία, και κυρίως την αντιδιαστολή της τελευταίας από τη διαδικασία που ίσχυε για τη βουλή. 1 ) Τα τιμητικά ψηφίσματα που περιέχουν τη φράση επειδαν τάς εύθύνας δώι ως προϋπόθεση της στεφάνωσης και οι αφιερώσεις με τις οποίες η βουλή και οι αξιωματούχοι ανέθεταν τον απονεμηθέντα στέφανο σε θεότητες αλληλοσυμπληρώνονται. Υπάρχει μεταξύ τους χρονική παραλληλότητα, αφορούν, με ορισμένες εξαιρέσεις, τις ίδιες κατηγορίες αξιωματούχων, περιέχουν από κοινού, στη διατύπωση του επαίνου και της στεφάνωσης, την περιληπτική αιτιολόγηση ενεκα + αξιολογικές έννοιες. Επίσης, με βάση το τυπικό των αφιερώσεων διακρίνονται οι διαιτητώ από τους υπόχρεους σε απόδοση ευθυνών άρχοντες και διαφοροποιείται η διαδικασία στεφάνωσης της βουλής από εκείνη των αξιωματούχων. 2) Η όλη διαδικασία της στεφάνωσης αξιωματούχων υπό την προϋπόθεση της απόδοσης ευθυνών εκτυλίσσεται στα τρία ψηφίσματα IG II 2 330: απόφαση της βουλής και προβούλευση αφενός, αποδοχή της πρότασης της βουλής από την εκκλησία του δήμου αφετέρου, για έπαινο και στεφάνωση με την προϋπόθεση της απόδοσης ευθυνών ακόμη και κατά τη διάρκεια του έτους αρχής (II, III) , τελική επικύρωση από την εκκλησία του δήμου μετά την απόδοση ευθυνών, δηλ. μετά τη λήξη του αξιώματος (Ι). Σε όλα τα στάδια πρόκειται για έναν και τον αυτό στέφανο. Η σύγκριση της παραπάνω διαδικασίας, η οποία αφορά ετήσια αξιώματα, με τα δεδομένα του τιμητικού ψηφίσματος IG II 2 338 καθιστά πιθανότερη την άποψη ότι το αξίωμα του επιμελητού επί τάς κρήνας ήταν τετραετές και ότι η απόδοση των ευθυνών γινόταν με τη συμπλήρωση του συνολικού χρόνου υπηρεσίας. Γενικότερα, η παρουσία στα τιμητικά ψηφίσματα της φράσης επειδαντάς ευθύνας δώι διακρίνει τους αξιωματούχους που ήταν υπόχρεοι ευθυνών από εκείνους που δεν ήταν την ίδια συνέπεια έχει και η απουσία της φράσης, εκτός εάν πρόκειται για την τελική επικύρωση της απονομής του στεφάνου. Στα τιμητικά ψηφίσματα που περιέχουν τη φράση γίνεται παράλληλη αναφορά στη σύμφωνα με τους νόμους άσκηση του αξιώματος ως προϋπόθεση για την απονομή τιμών από την εκκλησία του δήμου. Είναι φανερό ότι πρόκειται για μία ενιαία νομοθεσία, με την οποία καθορίζονταν τα καθήκοντα των αρχών και η απόδοση ευθυνών και από την οποία προέρχεται η φράση επειδαν τάς ευθύνας δώι. Πιθανόν πρόκειται για τη νομοθεσία με την οποία τροποποιήθηκε ο θεσμός της απόδοσης ευθυνών μετά το 403/2, ίσως στις πρώτες δεκαετίες του 4ου αι. 3) Για τη βουλή ίσχυε διπλή διαδικασία στεφάνωσης. Με πρωτοβουλία της εκκλησίας του δήμου ήταν δυνατόν να απονεμηθεί στη βουλή οποτεδήποτε κατά τη διάρκεια του έτους αρχής της στέφανος για υποδειγματική εκτέλεση των αρμοδιοτήτων της σε επιμέρους τομείς της διοίκησης• ο στέφανος αυτός δεν ήταν ο ίδιος με τον τελικό που ελάμβανε η βουλή μετά τη λήξη της αρχής της για τη συνολική της υπηρεσία. Έτσι , η στεφάνωση της βουλής του έτους 343/2 από την εκκλησία του δήμου {IG Π 2 223Β) για την επιτυχή διοργάνωση των Μεγάλων Διονυσίων είναι ανεξάρτητη από την τελική στεφάνωση που περιέχεται στην αφιέρωση της ίδιας βουλής (223Α): στο ψήφισμα της εκκλησίας του δήμου η στεφάνωση δεν συνδέεται με τη φράση έπειδάν τάς εύθύνας δώι ακόμη, η διατύπωση του επαίνου και της στεφάνωσης δεν περιέχει την περιληπτική αιτιολόγηση ενεκα + αξιολογικές έννοιες, όπως η αφιέρωση. Η δυνατότητα στεφάνωσης της βουλής κατά τη διάρκεια του έτους με πρωτοβουλία της εκκλησίας του δήμου σε σχέση με επιμέρους τομείς της δραστηριότητας της διαφαίνεται και στον λόγο του Δημοσθένη Κατά Άνδροτίωνος. Από την άλλη μεριά ήταν δυνατή η στεφάνωση της απερχόμενης βουλής ύστερα από αίτηση της και με την προϋπόθεση ότι εξετέλεσε το ναυτικό πρόγραμμα* τον στέφανο αυτόν για τη συνολική της υπηρεσία ελάμβανε η απερχόμενη βουλή αφού παρέδιδε στη νέα, δηλ. μετά τη λήξη της αρχής της. Αναφορά σε μέρη αυτής της διαδικασίας γίνεται στον Κατά Άνδροτίωνος του Δημοσθένη και στην 'Αθηναίων πολιτεία του Αριστοτέλη, χωρίς να υπάρχει αντίφαση μεταξύ τους, όπως έχει ήδη επισημανθεί από την έρευνα. Το γεγονός ότι οι κατήγοροι του Ανδροτίωνα στην επιχειρηματολογία τους εξαρτούν τη στεφάνωση της βουλής κατεξοχήν από τη ναυπήγηση νέων πλοίων εξηγείται ίσως από τις αυξημένες ανάγκες λόγω της έναρξης του Συμμαχικού πολέμου -πιθανόν μετά τη λήξη του επανίσχυσε ο όρος της εκτέλεσης συνολικά του ναυτικού προγράμματος, όπως περιγράφεται από τον Αριστοτέλη. Στη στεφάνωση της βουλής και στις δύο περιπτώσεις περιλαμβάνονται οι βουλευτές συλλογικά. Ατομικό στέφανο ήταν δυνατό να λάβουν όσοι βουλευτές επιφορτίζονταν με πρόσθετες αρμοδιότητες, ως μέλη επιτροπών, και οι πρυτάνεις.
Subject:
Subject (LC):
Notes:
Für die Durchsicht des deutschen Textes danke ich Dr. Herwig Kramolisch
