85-100

• Φτερνιάτη, Άννα
• Τσάμη, Βάσια
• Αρχάκης, Αργύρης

Οι τηλεοπτικές διαφημίσεις αποτελούν πρόσφορο έδαφος για τη μελέτη φαινομένων γλωσσικής ποικιλότητας, καθώς συχνά αναπαριστούν πλήθος ποικιλιών και ταυτόχρονα αναπαράγουν και ενισχύουν συγκεκριμένες γλωσσικές ιδεολογίες. Γενικότερα, ο λόγος της μαζικής κουλτούρας ορίζει ως προσδοκώμενη γλωσσική συμπεριφορά την ευθυγράμμιση των χαρακτήρων με τη γλωσσική ομοιογένεια και τα στερεότυπα που απορρέουν από αυτή, ενώ η παραβίαση των γλωσσικών οριοθετήσεων έχει ως αποτέλεσμα τη χιουμοριστική στοχοποίηση των ατόμων αυτών (Archakis, Lampropoulou, Tsakona, & Tsami, 2014). Στόχος της παρούσας μελέτης είναι η παρουσίαση ενδεικτικών προτάσεων για την κριτική διδακτική αξιοποίηση τηλεοπτικών διαφημίσεων στην Ε’ και ΣΤ΄ τάξη δημοτικού σχολείου. Οι προτάσεις μας εστιάζουν στην αποκάλυψη του άνισου κοινωνικού κύρους που απολαμβάνουν οι γλωσσικές ποικιλίες και την ανάδειξη του γεγονότος ότι το χιούμορ, μέσω της έμμεσης υπονόμευσης της απόκλισης από την πρότυπη γλώσσα, ενισχύει τη γλωσσική ομοιογένεια. Ακολουθώντας το πλαίσιο των πολυγραμματισμών (multiliteracies) Cope & Kalantzis, 2000), επεξεργαζόμαστε δραστηριότητες συλλογής και επεξεργασίας διαφημιστικών κειμένων, ώστε να καλλιεργηθεί ο κριτικός γραμματισμός των μαθητών/τριών. Επιδιώκουμε, δηλαδή, να καταστούν ικανοί να ανιχνεύουν και να μην αποδέχονται άκριτα τις λανθάνουσες και φυσικοποιήμενες ιδεολογίες που συνοδεύουν την αναπαράσταση των ποικιλιών στα κείμενα αυτά.

• Educational sciences

• Εκπαίδευση

τηλεοπτικές διαφημίσεις, κείμενα μαζικής κουλτούρας, γλωσσική ποικιλότητα, γεωγραφική ποικιλία, πολυγραμματισμοί, κριτική γλωσσική επίγνωση, TV advertisements, mass culture texts, language variation, geographical variety, multiliteracies, critical language awareness

1. Alvermann, D., Moon, J., & Hagood, Μ. (1999). Popular culture in the classroom: Teaching and researching critical media literacy. Newark, DE: Ιnternational Reading Associating and the National Reading Conference.Αndroutsopoulos, J. (2010). The study of language and space in media discourse. Ιn P. Αuer & J. E. Schmidt (Εds.), Language and space: Αn international handbook of linguistic variation (pp. 740-758). Berlin & New York: Mouton De Gruyter.Αρχάκης, Α., & Κονδύλη, Μ. (2011). Εισαγωγή σε ζητήματα κοινωνιογλωσσολογίας, 3η έκδ. [2η έκδ.: 2004, 1η έκδ.: 2002]. Αθήνα: Νήσος.Archakis, A., Lampropoulou, S., Tsakona, V., & Tsami, V. (2014). Linguistic varieties in style: Humorous representation in Greek mass culture texts. Discourse, Context & Media, 3, 46-55.Archakis, A., Lampropoulou, S., Tsakona, V., & Tsami, V. (2015). Style and humour in Greek mass culture texts”. In D. Brzozowska & W. Chlopicki (Eds.), Culture’s Software: Communication Styles (pp. 16-38). Newcastle-upon-Tyne: Cambridge Scholars Publishing.Archakis, A., & Tsakona, V. (2005). Analyzing conversational data in GTVH terms: A new approach to the issue of identity construction via humor. Humor: International Journal of Humor Research, 18, 41-68.Archakis, A., & Tsakona, V. (2006). Script oppositions and humorous targets: Promoting values and constructing identities via humor in Greek conversational data. Stylistyka XV, 119- 134.Aρχάκης, Α., & Τσάκωνα, B. (2011). Ταυτότητες, αφηγήσεις και γλωσσική εκπαίδευση. Αθήνα: Πατάκης.Αρχάκης, Α., Φτερνιάτη, Α., & Τσάμη, Β. (2015). Η γλωσσική ποικιλότητα σε κείμενα μαζικής κουλτούρας: Προτάσεις διδακτικής αξιοποίησής της. Στο Μ. Τζακώστα (Eπιμ.), Η διδασκαλία των νεοελληνικών διαλέκτων στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση: Θεωρητικές προσεγγίσεις και διδακτικές εφαρμογές (σελ. 67-94). Αθήνα: Gutenberg.Attardo, S. (1994). Linguistic theories of humor. Berlin & New York: Mouton de Gruyter. Βernstein, B. (1990). Class, codes and contol. Vol. IV, The structuring of pedagogic discourse. London & New York: Routledge.Blackledge, A. (2005). Discourse and power in a multilingual world. Amsterdam: John Benjamins.Bulfin, S., & Koutsogiannis, D. (2012). New literacies as multiply placed practices: Expanding perspectives on young people’s literacies across home and school. Language and Education, 26, 331-346.Βusch, B. (2012). The linguistic repertoire revisited. Applied Linguistics, 33, 503-523. Cope, B., & Kalantzis, M. (eds.). (2000). Multiliteracies: Literacy learning and the design of social futures. London & New York: Routledge.Coupland, N. (2007). Style: Language variation and identity. Cambridge & Νew York: Cambridge University Press.Coupland, N. (2009). The mediated performance of vernaculars. Journal of English Linguistics, 37, 284-300.Duff, P. A. (2004). Intertextuality and hybrid discourses: Τhe infusion of popculture in educational discourses. Linguistics and Education, 14, 231-276.Fairclough, Ν. (1989). Language and power. London: Longman.Fterniati, A., Archakis, A., Tsakona, V., & Tsami, V. (2013). Media and literacy: Εvidence from elementary school students’ literacy practices and the current teaching practices in Greece. MENON: Journal of Educational Research, 2b, 58-70.Fterniati, A., Archakis, A., Tsakona, V., & Tsami, V. (2015). Scrutinizing humorous mass culture texts in class: Α critical language teaching proposal. Τhe Israeli Journal of Humor Research: Αn International Journal, 4, 28-52.Georgakopoulou, A. (2000). “On the sociolinguistics of popular films: Funny characters, funny voices”. Journal of Modern Greek Studies, 18, 119-133.Ηalliday, M.A.K., & Hasan, R. (1985). Language, context and text: Aspects of language in a socialsemiotic perspective. Victoria: Deakin University.Hamayan, E.V., & Perlman, R. (1990). Helping language minority students after they exit from bilingual/ESL programs. Washington, DC: National Clearinghouse for Bilingual Education.Ηeller, M. (2007). Bilingualism as ideology and practice. In M. Heller (Εd.), Βilingualism: Α social approach (pp. 95-119). Basingstoke & New York: Palgrave Macmillan. Jones, S., & Clarke, L. W. (2007). Disconnections: Pushing readers beyond connections and toward the critical. Pedagogies: An International Journal, 2, 95-115.Iωαννίδου, Ε. (2010). Οι διδακτικές πρακτικές στην πρώτη τάξη του δημοτικού σχολείου. Προκλήσεις για την προώθηση του κριτικού γραμματισμού. Στο Ν. Τσαγγαρίδου, Σ. Συμεωνίδου, Κ. Μαύρου, Ε. Φτιάκα & Λ. Κυριακίδης (Eπιμ.), Διαχείρηση Εκπαιδευτικής Αλλαγής: Έρευνα, Πολιτική, Πράξη, Πρακτικά 11ου Συνεδρίου Παιδαγωγικής Εταιρείας Κύπρου, 4-5 Ιουνίου 2010 (σσ. 338-350). Λευκωσία: Πανεπιστήμιο Κύπρου.Kalantzis, M., & Cope, B. (1999). Πολυγραμματισμοί: Επανεξέταση του τι εννοούμε ως γραμματισμό και τι διδάσκουμε ως γραμματισμό στα πλαίσια της παγκόσμιας πολιτισμικής πολυμορφίας και των νέων τεχνολογιών επικοινωνίας. Στο A.-Φ. Χριστίδης (Επιμ.), «Ισχυρές» και «ασθενείς» γλώσσες στην Ευρωπαϊκή Ένωση: Όψεις του γλωσσικού ηγεμονισμού, τ.2 Πρακτικά διεθνούς συνεδρίου, 26-28 Μαρτίου 1997 (σσ. 680-695). Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας.Kalantzis, M., Cope, B., & the Learning by Design Project Group. (2005). Learning by design. Melbourne: Victorian Schools Innovation Commission and Common Ground Publishing.Κουρδής, Ε. (2004). «Σημειωτική ανάλυση της ιδεολογίας για την εικόνα και τη γλώσσα του Έλληνα επαρχιώτη». Στο Κ. Τσουκαλά, Ε. Χοντολίδου, Α. Χριστοδούλου & Γ. Μιχαηλίδης (Επιμ.) Σημειωτικά συστήματα και επικοινωνία (σσ. 545-556). Θεσσαλονίκη: Παρατηρητής.Kress, G. (2000). Multimodality. In B. Cope & M. Kalantzis (Εds.), Multiliteracies: Literacy learning and the design of social futures (pp. 179-199). London & New York: Routledge. Marriott, S. (1997). Dialect and dialectic in a british war film. Journal of Sociolinguistics, 1, 173-193.Ματσαγγούρας, Η. (2000). Ομαδοσυνεργατική διδασκαλία και μάθηση. Αθήνα: Γρηγόρης. Moody, A. (2013). Language ideology in the discourse of popular culture. In C. Chapelle (Ed.), Τhe Encyclopedia of Applied Linguistics. Οxford: Βlackwell. Retrieved from http://onlinelibrary.wiley.com/store/10.1002/9781405198431/asset/homepages/5_Language_Ideology_in_the_Discourse_of_Popular_Culture.pdf?v=1&s=8344a7b91a20ceea92a0ed6fe0aaa4eda66f7037Morrell, E. (2002). Toward a critical pedagogy of popular culture: Literacy development among urban youth. Journal of Adolescent and Adult Literacy, 46, 72-77.Μοrrell, E. & Duncan-Andrade, J. (2005). Popular culture and critical media pedagogy in secondary literacy classrooms. The International Journal of Learning, 12, 273-280.New London Group. (1996). A Pedagogy of Multiliteracies: Designing Social Futures. Harvard Educational Review, 66, 60-92.Silvers, P., Shorey, M. & Crafton, L. (2010). Critical literacy in a primary multiliteracies classroom: Τhe hurricane group. Journal of Early Childhood Literacy, 10, 379-409.Στάμου, Α.Γ. (2012). Αναπαραστάσεις της κοινωνιογλωσσικής πραγματικότητας στα κείμενα μαζικής κουλτούρας: Αναλυτικό πλαίσιο για την ανάπτυξη της κριτικής γλωσσικής επίγνωσης. Γλωσσολογία/Glossologia, 20, 19-38.Στάμου, Α.Γ., & Ντίνας, Κ.Δ. (2011). Γλώσσες και τοπικότητες: Η αναπαράσταση γεωγραφικών ποικιλιών στην ελληνική τηλεόραση». Στο Γ. Πασχαλίδης, Ε. Χοντολίδου & Ι. Βαμβακίδου (Eπιμ.) Σύνορα, Περιφέρειες, Διασπορές (σελ. 289-305). Θεσσαλονίκη: University Studio Press.Stevens, L. (2001). South Park and society: Ιnstructional and curricular implications of popular culture in the classroom. Journal of Adolescent and Adult Literacy, 44, 548-555.Τσάκωνα, Β. (2013). Η κοινωνιογλωσσολογία του χιούμορ: Θεωρία, λειτουργίες και διδασκαλία. Αθήνα: Γρηγόρης.Tsami, V., Archakis, A., Fterniati, A., Papazachariou, D., & Tsakona, V. (2014). Mapping elementary school students’ preferences for mass cultural literacy practices. In C. Lemonidis (Ed.), 1st International Conference “Education across Borders”, Florina, 5-7 October 2012, Conference Proceedings (pp. 361-371). Florina: University of Western Macedonia, Faculty of Education.Tσάμη, Β., Αρχάκης, Α., Λαμπροπούλου, Σ. & Β., Τσάκωνα. (2014). Η αναπαράσταση της γλωσσικής ποικιλότητας σε τηλεοπτικά κείμενα μαζικής κουλτούρας. In G. Kotzoglou, K. Nikolou, E. Karantzola, K. Frantzi, I. Galantomos, M. Georgalidou, V. Kourti-Kazoullis, Ch. Papadopoulou, E. Vlachou (Eds.), Selected Papers of the 11th International Conference on Greek Linguistics (pp. 1716-1729). Rhodes, Greece: University of the Aegean, 27-29 September 2013.Tσιπλάκου, Σ. (2007). Γλωσσική ποικιλία και κριτικός εγγραμματισμός: Συσχετισμοί και παιδαγωγικές προεκτάσεις. Στο Η. Ματσαγγούρας (επιμ.) Σχολικός εγγραμματισμός: Λειτουργικός, κριτικός και επιστημονικός (σελ. 466-511). Αθήνα: Γρηγόρης.