291-304

• Λύχνου, Κωνσταντίνα
• Αντωνοπούλου, Αικατερίνη

Η παρούσα έρευνα εξετάζει τον βαθμό στον οποίο οι πεποιθήσεις που αφορούν σε ψυχοκοινωνικά χαρακτηριστικά του παιδιού, όπως η ενσυναίσθηση και η αυτεπάρκειά του, επιδρούν στον ρόλο που υιοθετεί το παιδί όταν γίνεται μάρτυρας σχολικού εκφοβισμού στον χώρο του σχολείου. Τριακόσιοι εξήντα επτά μαθητές (172 αγόρια και 195 κορίτσια) της Ε΄ και της ΣΤ΄ τάξης του δημοτικού σχολείου (μέσος όρος ηλικίας = 10,53 έτη, τ.α. = 0,71) απάντησαν στις ελληνικές εκδοχές των εξής κλιμάκων: Κλίμακα Συμμετοχικών Ρόλων, Βασική Κλίμακα Αξιολόγησης της Ενσυναίσθησης και Κλίμακα Αυτεπάρκειας για Παιδιά. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι μαθητές, όταν είναι μάρτυρες εκφοβισμού στο σχολείο, τείνουν να υιοθετούν περισσότερο το ρόλο του υπερασπιστή των θυμάτων-συμμαθητών τους παρά τους ρόλους του ενισχυτή της βίας, του βοηθού του θύτη ή του αδιάφορου-αμέτοχου. Επιπλέον, βρέθηκε ότι οι πεποιθήσεις αυτεπάρκειας και ενσυναίσθησης των μαθητών ασκούν μέτρια αλλά σημαντική επίδραση στο είδος του συμμετοχικού ρόλου που επιλέγουν οι μαθητές να υιοθετήσουν, όταν γίνονται μάρτυρες περιστατικού εκφοβισμού στο σχολικό περιβάλλον. Τα ευρήματα της παρούσας έρευνας έχουν πολλές εκπαιδευτικές και ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις, ιδιαίτερα στο πλαίσιο της αντιμετώπισης της βίας στο σχολικό περιβάλλον και για την καλύτερη κατανόηση του φαινομένου του σχολικού εκφοβισμού.

• Educational sciences

• Εκπαίδευση

σχολικός εκφοβισμός, παριστάμενοι, συμμετοχικοί ρόλοι, πεποιθήσεις ενσυναίσθησης, πεποιθήσεις αυτεπάρκειας, bullying, bystanders, participant roles, perceptions of empathy, perceptions of self-efficacy

1. Andreou, Ε. & Metallidou P. (2004). The Relationship of Academic and Social Cognition to Behaviour in Bullying Situations Among Greek Primary School. Educational Psychology, 24(1), 27-41.Atlas, R., S. & Pepler, D. J. (1998). Observations of bullying in the classroom. American Journal of Educational Research, 92, 86-99.Bandura, A. (2006). Guide for constructing self-efficacy scales. In F. Pajares & T. Urdan (Eds.). Self-efficacy beliefs of adolescents, (pp. 307-337). Greenwich, CT: Information Age Publishing.Bandura, A., & Wood, R. (1989). Effect of perceived controllability and performance standards on self-regulation of complex decision-making. Journal of Personality and Social Psychology 56(5), 805-814.Bandura, A., Caprara, G. V., Barbaranelli, C., Gerbino, M., & Pasirelli, C. (2003). Role of affective self-regulatory efficacy in diverse spheres of psycho-social functioning. Child Development, 74(3), 769-782.Γιοβαζολιάς, Θ., Κουρκούτας, Η., & Μητσοπούλου, Ε. (2009). Σχολικός Εκφοβισμός, Θυματοποίηση και Τύποι Διαπαιδαγώγησης του Πατέρα: Ψυχοπαιδαγωγικές και Συμβουλευτικές Παρεμβάσεις. Στο Μ. Μαλικιώση – Λοΐζου & Α. Παπαστυλιανού (επιμ.), Η Συμβουλευτική Ψυχολογία στους Άντρες. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.Γκαβογιαννάκη- Ματσοπούλου, Μ. (2011). Αξιολόγηση ενός προληπτικού προγράμματος για την ενδυνάμωση της ψυχικής ανθεκτικότητας σε παιδιά δημοτικού. Αδημοσίευτη διπλωματική εργασία. Κρήτη: Πανεπιστήμιο Κρήτης.Caravita, S, C., DiBlasio, P. & Salmivalli, C. (2009). Unique and Interactive Effects of Empathy and Social Status on Involvement in Bullying. Social Development, 18(1), 140- 163.Clarkson. (1996). The bystander. London: Whurr Publishers.Craig, W., & Pepler, D. (1997). Observations of bullying and victimization on the playground. Canadian Journal of School Psychology, 13(2), 41-60.Craig, W., Pepler, D., & Atlas, R. (2000). Observations of bullying in the playground and in the classroom. School Psychology International, 21(1), 22-36.Craig, W., Pepler, D., & Blais, J. (2007). Responding to Bullying. What works? School Psychology International, 28(4), 465-477.Espelage, D. L., & Swearer, S. M. (2003). Research on school bullying and victimization: What have we learned and where do we go from here? School Psychology Review, 32(3), 365-383.Farrington, D. P. (1993). Understanding and preventing bullying. In M.Tonry (Ed.), Crime and Justice: A review of research (Vol.17, pp. 381-458) Chicago: University of Chicago Press.Gini, G. (2006). Bullying as a social process: The role of group membership in students perception of inter – group aggression at school. Journal of School Psychology, 44(1), 51-65.Gini, G. (2007). Who is blameworthy? Social identity and inter group bullying. School Psychology International, 28(1), 77-89.Gini, G., Albiero, P., Benelli, B., Altoe, G.(2007). Does empathy predict adolescents’ bullying and defending behavior? Aggressive Behavior, 33(5), 467-476.Gini, G., Pozzoli,T., Borghi, F., Franzoni, L. (2008). The role of bystander in students ’perception of bullying and sense of safety. Journal of School Psychology, 46(6), 617-638.Hawkins, D. L., Pepler, D. J., & Craig, W. M. (2001). Naturalistic observations of peer interventions in bullying. Social Development, 10(4), 512-527.Jollife, D., & Farringhton, P. D. (2006). Development and validation of the Basic Empathy Scale. Journal of adolescence, 29(4), 589-611.Macklem, G. L. (2003). Bullying and teasing: Social power in children’s group. USA:Springer.Nansel, T. R., Overpeck, M. D., Haynie, D. L., Ruan, W. J., & Scheidt, P. C. (2003). Relationships between bullying and violence among U.S. youth. Archives of Pediatric Adolescent Medicine, 157(4), 348-353.O’Connel, P, Pepler, D., & Craig, W. (1999). Peer involvement in bullying: Insights and challenges for intervention. Journal of Adolescence, 22,437-452.Olweus, D. (1993). Bullying at School: What we know and what we can do. MA: Blackwell.Olweus, D. (2009). Understanding and Researching Bullying. In Shane. R. Jimerson (Eds). Handbook of Bullying in Schools: An International Perspective. (pp.9-33). London: Taylor & FrancisPoyhonen, V., Juvonen, J., & Salmivalli, C. (2010). What does it Take to Stand Up for the Victim of Bullying?: The Interplay Between Personal and Social Factors. Merrill-Palmer Quarterly, 56(2), 143–163.Pozzoli, T.,& Gini, G.(2010). Active Defending and Passive Bystanding Behavior in Bullying: The Role of Personal Characteristics and Perceived Peer Pressure. Abnorm Child Psychology, 38(6), 815-827.Rigby, K. (2008). Children and Bullying (How parents and educators Can Reduce Bullying at School). Australia: Blackwell Publishing.Rigby, K., & Johnson, B., (2006). Expressed readiness of Australian schoolchildren to act as bystanders in support of children who are been bullied. Educational Psychology , 26(3), 425- 440.Salmivalli, C. (1999). Participant Role Approach to School Bullying: Implications for Interventions. Journal of Adolescence, 22(4), 453-459.Salmivalli, C., Lagerspetz, K., Bjorkqvist, K., Osterman, K., & Kaukiainen, A. (1996). Bullying as a group process: Participant roles and their relations to social status within the group. Aggressive Behavior, 22, 1-15.Salmivalli, C., & Voeten, M. (2004). Connections between attitudes, group norms, and behavior in bullying situations. International Journal of Behavioral Development, 28(3), 246-258.Stavrinides, P., Georgiou, St., & Theofanous, V. (2010). Bullying and empathy a short-term longitudinal investigation. Educational Psychology, 30 (7), 793-802.Stevens, V., De Bourdeaudhuij, I. & Van Oost, P. (2000). Bullying in Flemish Schools: An Evaluation of Anti- Bullying Intervention in Primary and Secondary Schools. British Journal of Educational Psychology, 70(2), 195-210.Sutton, J., Smith, P. K., & Swettenham, J. (1999). Bullying and “Theory of Mind”: A critique of the “Social Skill Deficit” view of anti-social behavior. Social Development, 8, 117-127.Σωτηρούδας, Β. Σ. (2011). Εγχειρίδιο ερευνητικής εργασίας. Αθήνα: iWrite.gr.Wentzel, K.R., Filisseti, L., & Looney, L. (2007). Adolescent prosocial behavior: The role of self-processes and contextual cues. Child Development, 78(3), 895-910.