The ethical theory of Democritus : what is the «criterion»
Part of : Πλάτων : περιοδικό της Εταιρείας Ελλήνων Φιλολόγων ; Vol.ΚΖ, No.53-54, 1975, pages 20-26
Issue:
Pages:
20-26
Author:
Abstract:
Κεντρικον πρόβλημα κάθε συστήματος φιλοσοφικής ηθικής είναι ή άναζήτησις «κριτηρίου» του άγαθου και συνεπώς κριτηρίου της ορθής πράξεως• και κάθε προσπάθεια ανασυγκροτήσεως μιας ηθικής θεωρίας εκ των σωζόμενων ηθικών αποσπασμάτων του Δημοκρίτου οφείλει νά αναζήτηση το κριτήριον τουτο. Ή προσπάθεια προσκρούει εις δύο θεμελιώδη εμπόδια : α') την θραυσματικήν μορφήν τών αποσπασμάτων καί τών συναφών πληροφοριών, β' ) το γεγονός οτι ή μεν ανάγκη δια την διατύπωσιν ενός κριτηρίου (εις τους τομείς της ηθικής καί τής γνωσιοθεωρίας) είχε συνειδητοποιηθή κατά την έποχήν του Δημοκρίτου (e. 460—370 π.Χ.), ή σχετική όμως ορολογία δεν είχε ακόμη διαμορφωθή καί ή προσπάθεια εύρίσκετο εν εξελίξει. Χαρακτηριστική είναι ή ακόλουθος ποικιλία τών όρων, πού έχρησιμοποιουντο δια να δηλώσουν το κριτήριον: μέτρον (Πρωταγόρας), βάσανος (Ηρόδοτος), τεκμήριον, άβασανίστως (Θουκυδίδης), κριτήριον (Ηράκλειτος, Παρμενίδης), κριτήριον, μέτρον (Πλάτων), κανών ή όρος (Αριστοτέλης εις άπόσπ. του Προτρεπτικού του). Μόνη οδός απομένει ή έρευνα τών αποσπασμάτων του Δημοκρίτου δια την έπισήμανσιν του κριτηρίου του. 'Από σπουδήν τής ιδικής του ορολογίας (ιδιαιτέρως τών άποσπ. 4, 69, 74, 188, 194) φθάνομεν εις το συμπέρασμα ότι ή τ έ ρ ψ ι ς (πνευματική ηδονή, άπόσπ. 194) αποτελεί δι' εκείνον κριτήριον του άγαθου καί τής ορθής πράξεως καί δραστηριότητος του άτομου, τόσον δια τάς αποφάσεις εκείνας πού επηρεάζουν το ίδιον, όσον καί δι' έκείνας πού έχουν κοινωνικήν ή πολιτικήν προέκτασιν. Ειναι χαρακτηριστικον ότι συνδέει το «κριτήριον » του με το αίσθημα τής δικαιοσύνης καί του αυτοσεβασμού (άποσπ. 174 261, 264), πού θεμελιώνει καί τήν άρετήν καί τήν εύδαιμονίαν.
Subject:
Subject (LC):
