Contributions à l'histoire archaique de Sparte et d'Argos
Part of : Αρχαιογνωσία ; Vol.2, No.1, 1981, pages 83-95
Issue:
Pages:
83-95
Parallel Title:
Συμβολές στην Αρχαϊκή ιστορία της Σπάρτης και του Άργους
Author:
Abstract:
Ι. Ή προσάρτηση της ΚυνόσουραςΚατά τον Παυσανία, III 2,2 καί 7, 2, οι Σπαρτιάτες διενέργησαν νικηφόρα εκστρατεία εναντίον των Κυνουριέων, οταν συμβασίλευαν στη Σπάρτη ό Έχέστρατος του "Αγιδος και ό Πρύτανις τοϋ Εύρυπώντος. Άλλα την εποχή εκείνη οι Σπαρτιάτες δεν είχαν κοινά σύνορα μέ τους Κυνουρ(ι)εΐς καί ήσαν αδύνατοι δημογραφικά και στρατιωτικά, άφου δεν είχαν καταλάβει ακόμη ούτε την Αιγυτιδα προς Β., ουτε τις Άμύκλες προς Ν., ουτε τις Γερόνθρες προς τα ΝΑ. Φαίνεται λοιπόν οτι ό Παυσανίας απηχεί κάποιον πόλεμο εναντίον της Κυνόσουρας πριν αύτη γίνει μία από τις τέσσερες κώμες της Σπάρτης. Αύτη η υπόθεση συμβαδίζει με ορισμένες ενδείξεις που έξυπακούουν οτι οι κώμες αυτές υπήρξαν αρχικά ανεξάρτητες: οι τάφοι τών Άγιαδών βρίσκονταν στην Πιτάνη και των Εύρυπωντιδών στις Λίμνες (Παυσανίας, III 14,2 καί 12,8. Huxley, Toynbee, Cartledge). Κυνόσουρα και Λίμνα είχαν προστριβές με τη Μεσόα καί την Πιτάνα (Παυσανίας, III 16, 10. Huxley, Forrest). 'Αθέλητη ή θελημένη, ή σύγχυση ανάμεσα σε Κυνοΰουρείς καί Κυνουρ(ι)εις έδωσε στους Σπαρτιάτες τίτλους αρχαιότητος στίς διεκδικήσεις τους στην Κυνουρία, γιατί τους εμφάνιζε να ενδιαφέρονται γι' αυτήν πριν ενδιαφερθούν οί Άργειοι. 'Εκείνοι απάντησαν με τον ισχυρισμό οτι οί Κυνουριεις ήσαν άποικοι τους (Παυσανίας, III 2,2). Στην πραγματικότητα, οί Κυνονριεις ήσαν Ιωνικής καταγωγής ('Ηρόδοτος, VII 73), 11. Ο ί πόλεμοι Σπάρτης καί Άργους πρίν άπο το τέλος τον 8ου aιωνα1. Ό Παυσανίας, III 2, 3, πρβλ. 7, 2, αναφέρει δτι οί Σπαρτιάτες και oi Άργεϊοι πολέμησαν για πρώτη φορά μεταξύ τους, μέ την Κυνουρία ώς μήλον έριδος, οταν συμβασιλευαν στη Σπάρτη ο Λαβώτας και ό Πρύτανις. Αυτός ό πόλεμος είναι φανταστικός, έφ’οσον (α) προϋποθέτει τήν κατάληψη της Κυνουρίας άπο τους Σπαρτιάτες, προϊόν συγχύσεως (βλέπε πιό πάνω) καί (β) προσκρούει στίς Ίδιες αντιρρήσεις που διατυπώθηκαν για τήν ιστορικότητα του γεγονότος που προϋποθέτει. 2. Στίς ίδιες ακριβώς αντιρρήσεις προσκρούει επίσης ή πληροφορία τοϋ Παυσανία, III 7, 3, για πόλεμο Σπαρτιατών καί Άργείων επί τής συμβασιλείας .Χαρίλλου και 'Αρχελάου: οί Σπαρτιάτες μόλις είχαν καταλάβει τήν Αιγύτιδα, αλλά δέν είχαν κατακτήσει οϋτε τις Άμύκλες οϋτε τίς Γερόνθρες. 3. 'Αντίθετα δέν υπάρχει λόγος να αμφισβητηθεί ή πληροφορία τοϋ Παυσανία, III2, 7, οτι οί Σπαρτιάτες καί οι Άργεϊοι συγκρούσθηκαν ίξ αιτίας του "Ελους, επί Αλκαμένους, μετά τα μέσα τοϋ 8ου αι. 4. "Ενας άλλος πόλεμoς Σπαρτιατών καί Άργείων ανασυγκροτείται άπο διάφορες αποσπασματικές πληροφορίες. Ό Παυσανίας II 36, 4 καί III 7, 4, μεταδίδει οτι σπαρτιατικός στρατός υπό τον Νίκανδρο, γιο του Χάριλλου, εισέβαλε στην Άργεία, οπου έπέδραμαν καί Άσιναϊοι• μετά τήν αποχώρηση τών Σπαρτιατών οί Άργεϊοι κατέστρεψαν την Ασίνη και κατέλαβαν τή χώρα της. Σύμφωνα μ' Ενδείξεις τών πηγών μας (Παυσ. III 2, 6 και 7, 4, IV 4, 2), ό Νίκανδρος θά πέθανε πρίν άπα τήν αρχή του πρώτου μεσσηνιακού πολέμου, πού τοποθετείται το 735. Άλλα είναι απίθανο οτι οί Σπαρτιάτες έξεστράτευσαν έναντίον τών Άργεία») πρίν ασχοληθούν μέ τους γείτονες τους Μεσσηνίους. Έξ άλλου η αρχαιολογική εοευνα έδειξε οτι η Ασίνη καταστάφηκε κατά το 700 π.Χ. καί είναι γνωστό οτι οί Σπαρτιάτες υποδέχθηκαν τους πρόσφυγες Άσιναίους ανάμεσα στο τέλος τον πρώτου μεσσηνιακού πολέμου καί τήν αρχή του δεύτερου (Παυσ. IV 8, 3). Για να άρθεϊ ή δυσκολία προτάθηκαν δύο λύσεις: ή να υποβιβασθεί ή χρονολογία τοϋ Νίκανδρου κοντά στο τέλος τοϋ 8ου αιώνα (Huxley, Forrest, Tomlinson)' ή va άποσυσχετισθεϊ ή καταστροφή τής Ασίνης άπο τον πόλεμο Σπαρτιατών καί Άργείων (Kelly). Kai oi δύο λύσεις δημιουργούν πολλά νέα προβλήματα. Προτείνεται λοιπόν μία τρίτη λύση, οικονομικότερη: να αποσυνδεθεί ο Νίκανδρος άπο τα γεγονότα, τα οποϊα να παραμείνουν όπως μας τα εκθέτει ο Παυσανίας. Ευτυχώς, στον ίδιον πόλεμο αναφέρονται καί άλλες πληροφορίες. Ό Παυσανίας III 7, 5, αναφέρει εισβολή Σπαρτιατών στή Θυρεάτιδα, κατά τήν οποία δεν στρατήγησε ο Νίκανδρος, γιατί ήταν πολύ γέρος' άρα τήν αρχηγία του σπαρτιάτικου στρατού θα ανέλαβε ο Πολύδωρος, συμβασιλέας τοϋ Νίκανδρου καί νεώτερος του. "Ενα χωρίο του Πλούταρχου, Ήθ. 231 Ε, συνάπτει τον Πολύδωρο με μία εκστρατεία εναντίον του "Αργούς. Αυτό το χωρίο έχει παραμερισθεί, επειδή συγχέει τήν εκστρατεία του Πολύδωρου μέ τη μάχη τών «τριακοσίων λογάδων», πού, κατά τον 'Ηρόδοτο, Ι 82, 3, έγινε τον 6ο aιώνα. Άλλα προσεκτικότερη μελέτη τοϋ χωρίου δείχνει οτι, παρά τή μνεία τών «τριακοσίων λογάδων», τούτο αναφέρεται σε διαφορετικό πόλεμo. Ό Εύσέβιος μνημονεύει πόλεμο Λακεδαιμονίων καί Άργείων στή Θυρεάτιδα με χρονολογία πού αντιστοιχεί στο 719/718 π.Χ. Τέλος ο Jullius Solinus, VII 9, κατέγραψε ένα «αξιομνημόνευτο πόλεμο» μεταξύ Λακεδαιμονίων καί Άργείων μέ χρονολογία πού μετατρέπεται στο έτος 737 π.Χ. Καί τά τέσσερα κείμενα πού προ μνημονεύσαμε αναφέρονται στον ιδιον πόλεμο (ή διαφορά χρονολογίας τοϋ Εύσέβιου καί του Σολίνου οφείλεται στή χρήση διαφόρων χρονολογικών συστημάτων) και αυτός ο πόλεμoς είναι ό ίδιος μέ εκείνον πού συσχετίσθηκε μέ τον Νίκανδρο. Πώς συνέβη ώστε μία εκστρατεία πού οδήγησε δ Πολύδωρος νά φέρεται, σέ δύο χωρία του Παυσανία, συνδεδεμένη μέ το Νίκανδρο; Ό Νίκανδρος ήταν πατέρας του Θεόπομπου, συμβασιλέα του Πολύδωρου. Μπορεί λοιπόν νά υποθέσει κανείς οτι κάποιο αρχαιότερο κείμενο χρονολογούσε αυτή τήν εκστρατεία επί «Θεοπόμπου τοϋ Νίκανδρου» καί οτι κάποιος αντιγραφέας παρέλειψε το ονομα του Θεόπομπου. Αργότερα, άλλα πάντως πρίν άπο την αποχή του Παυσανία, κάποιος εξέλαβε το Νίκανδρο ως τον αρχηγό τής εκστρατείας.
Subject:
Subject (LC):
