Tragische Abwandlungen von Odysseethemen : Ein Beitrag zur Wirkungsgeschichte der Odyssee
Part of : Αρχαιογνωσία ; Vol.1, No.1, 1980, pages 75-89
Issue:
Pages:
75-89
Parallel Title:
Τραγικές παραλλαγές θεμάτων της Οδύσσειας
Author:
Abstract:
Ή 'Οδύσσεια διακρίνεται άπο τήν Ίλιάδα και άπο ένα μεγάλο μέρος της μετέπειτα κλασσικής ελληνικής ποιήσεως κατά τουτο: έχει άπο την αρχή ώς το τέλος «μη τραγικό» χαρακτήρα. Ό 'Οδυσσεύς φθάνει ευτυχής στο σπίτι του. "Αν οι σύντροφοι του, οι μνηστήρες και οι δούλες βρίσκουν τον θάνατο, αυτό συμβαίνει εξαιτίας της δικής τους ένοχης -έτσι δεv προκαλούν τον οίκτο μας. Οι θεοί εγγυώνται μια δίκαιη κοσμική τάξη. "Οποιος έχει εμπιστοσύνη στον εαυτό του και δεν είναι υπερόπτης έχει συμπαραστάτη καί βοηθό τη θεότητα. Δεν φθάνει σε συγκρούσεις, πού δεν έχουν διέξοδο καί λύση. Αυτό το βλέπει κανείς στο πεπρωμένο τον 'Οδυσσέα. Ή ιστορία τής επιβιώσεως της 'Οδύσσειας στους κατοπινούς χρόνους χαρακτηρίζεται άπο το γεγονός, ότι τα θέματα τής 'Οδύσσειας συνεχώς εντάσσονται στο τραγικό στοιχείο. Δύο τροποποιήσεις προπάντων επαναλαμβάνονται: 1) O 'Οδυσσεύς γίνεται ένας ανήσυχος, αεικίνητος καί ακούραστος περιπλανώμενος άνθρωπος, ό όποιος ακόμη καί στην 'Ιθάκη δέν μπορεί νά βρή ησυχία, 2) Οι συναντήσεις τον 'Οδυσσέα (ή κάποιον ήρωα, πού αντιστοιχεί σ’αυτον) με γυναίκες οδηγούν σέ τραγικές συγκρούσεις. "Ηδη στην πρώιμη επική «Tηλεγovίa» αυτή ή δραματοποίηση έχει διαμορφωθή πλήρως: Ό 'Οδυσσεύς, μετά την επιστροφή στην πατρίδα του, αρχίζει στή χώρα τών Θεσπρωτών μια καινούργια ζωή, άλλα καί εκεί δέν βρίσκει ήσυχία καί τελικά, κατά τή νέα επιστροφή του στην 'Ιθάκη, ό γιος του Τηλέγονος, που είχε αποκτήσει μέ την Κίρκη, τον σκότωσε χωρίς νά τον γνωρίζη. "Eva γνωστό παράδειγμα για μια ερωτική σχέση, πού καθορίζεται μεν από τήν 'Οδύσσεια, άλλα διαμορφώνεται τραγικά, είναι ή συνάντηση, πού περιγράφει ό Βεργίλιος (Αίνείας-Διδώ). Ή εικόνα του 'Οδυσσέα, πού δίνει ό Dante στο 26ο άαμα του «Inferno», είναι μια έξοχη ερμηνευτική παραλλαγή του 'Οδυσσέα, πού παρουσιάζεται ώς ένας ανήσυχος ζητητής τής γνώσεως. Το σχεδίασμα ενός δράματος τής Ναυσικάς άπο τον Goethe δημιουργεί άπο τήν περιγραφή τής 'Οδύσσειας (6η ραψωδία) μια μοντέρνα ερωτική τραγωδία. 'Αλλά καί ό «Λυσσεας» τον Καζαντζάκη στο σύγχρονο έπος «'Οδύσσεια» είναι μια ανήσυχη τραγική μορφή. Ό 'Οδύσσεια, αντίθετα, εκπροσωπεί (όπως σωστά διαπιστώνει ό Αριστοτέλης) ενα «μή τραγικό» τύπο τής ποιήσεως. Βέβαια προκάλεσε συχνά τους μεταγενεστέρους νά τήν μιμηθούν καί νά τήν χρησιμοποιήσουν, σπάνια όμως έγινε κατανοητή απόλυτα στην Ιδιοτυπία της.
Subject:
Subject (LC):
