279-298

Folk Legends and landscape at the Cape ofMaleas (Péloponnèse). : An Anthropological - Semiological Approach to the Imaginery

• Αλεξάκης, Ελευθέριος Παν.

Σκοπός αυτής της μελέτης είναι να εξετάσει από ανθρωπολογική και σημειολογική οπτική το τοπίο του Καβομαλιά στην Πελοπόννησο σε σχέση με το λαϊκό φαντασιακό και τις λαϊκές παραδόσεις των κατοίκων των Βατίκων (πρώην Δήμου Βοιών), μιας περιοχής κοντά στον Καβομαλιά. Μετά από μια σύντομη περιγραφή της γεωγραφίας του Καβομαλιά παρουσιάζεται ένας αριθμός παραδόσεων από τα χωριά Βελανίδια, Άγιος Νικόλαος, Λάχι, Κάμπος και Καστανιά. Η ανάλυση και η σύγκριση αυτών των παραδόσεων δείχνουν ότι οι κάτοικοι αντιλαμβάνονται τον Καβομαλιά σαν ένα στοιχειωμένο και επικίνδυνο τόπο, λόγω της δραστηριότητας των πειρατών παλαιότερα και των κακών καιρικών συνθηκών που επικρατούν συνήθως στην περιοχή. Έτσι για να εξουδετερώσουν τους κινδύνους και να προστατευθούν από όλα τα κακά οι κάτοικοι κτίζουν εκεί ναούς, εξωκκλήσια και μοναστήρια

• Arts

• Λαογραφία

φαντασιακό, παραδόσεις, τοπίο, πειρατές, δεισιδαιμονίες, αντίπνοιες

1. Αλεξάκης Ε. Π., Λαογραφική αποστολή στο Νομό Λακωνίας / Βάτικα (χφη συλλογή στο ΚΕΕΛ, αρ. 3892/1976).Αλεξάκης Ε. Π., Λαογραφική αποστολή στο Νομό Λακωνίας / Βάτικα (χφη συλλογή στο ΚΕΕΛ, αρ. 4813/1999).Αλεξάκης Ε. Π., «Μια περίεργη παράδοση δρακοντοκτονίας από την Επίδαυρο Λιμηρά Λακωνίας », στο Ταυτότητες και ετερότητες. Σύμβολα, συγγένεια, κοινότητα στην Ελλάδα-Βαλκάνια. Δωδώνη, Αθήνα 2001, σ. 216-227.Αλεξάκης Ε. Π., «Οικιστική εξέλιξη στο Δήμο Βοιών (Βάτικα) Λακωνίας. Ποιμνιοκατούνες, σπιτοκατούνες, χωριά( 1700-2000), Λακωνικαί Σπουδαί 18 (2006), σ. 269-316.Αλεξάκης Ε. Π., Μ. Βραχιονίδου, Α. Οικονόμου (επιμ.), 2008. Ανθρωπολογία και συμβολισμός στην Ελλάδα. Έκδοση Ελληνικής Εταιρείας Εθνολογίας, Αθήνα 2008.Αλεξάκης Ε.Π., «Ανθρωπολογικές διαδρομές στο συμβολικό και το φαντασιακό: ρήξεις και συγκλίσεις», στο Αλεξάκης, Βραχιονίδου, Οικονόμου (επιμ.), Ανθρωπολογία και συμβολισμός στην Ελλάδα. Ελληνική Εταιρεία Εθνολογίας, Αθήνα 2008, σ. 11-41.Αλεξάκη Ευγενία, Πρόλογος στο φυλλάδιο της ζωγραφικής έκθεσης τοπίου του Μίλτου Γκολέμα, «Κάτω από τον Ουρανό». Zoumboulakis Galleries, Αθήνα [2011].Alexakis Ε. P., «Women, serpents and water: "Paradise Lost" at Mourgana in Thesprotia of Σχιίτης (Greece)» στο Narratives Across Space and Time: Transmissions and Adaptations. Proceedings of the 15th Congress of the International Society for Folk Narrative Research, June 21-27, 2009 Athens, Scholarly Supervision: Aikaterini Polymerou-Kamilaki, Editorship Commitee: Aikaterini Polymerou-Kamilaki, Evangelos Karamanes, Ioannis Plemmenos, Publications of the Hellenic Folklore Research Centre, Academy of Athens - 31, Athens 2014, vol. Ι, σ. 1-14.Bintliff John, «The Implication of a Phenomenology of Landscape», Eckart Olshausen/ Vera Sauer (επιμ.), Die Landschaft und die Religion. Stuttgart, Kolloquium zur Historischen Geographie des Altertums (2005). Franz Steiner Verlag Stuttgart 2009, σ. 27-45.Buxton R., «Imaginary Greek Mountains», Journal of Hellenic Studies 112 (1992), σ. 1-15.Buxton R., Όψεις του φαντασιακού στην αρχαία Ελλάδα. Η μυθολογία και τα συμφραζόμενα της (μτφ. Τ. Τυφλόπουλος), University Studio Press, Θεσσαλονίκη 2002 [1994].Γεωργουδής Παναγιώτης Ι., «Η Ποιητική του Βατικιώτικου Τοπίου», Αρέσκουσα 1(1999), σ. 75-77.Carter Erica, James Donald & Judith Squires (επιμ.), Space and Place. Theories of Identity and Location. Lawrence Wishart, London 1993.Gunnell Terry (επιμ.), Legends and Landscape, University of Iceland Press, Reykjavik 2008.Hirsch Eric and Michael O' Hanlon (επιμ.), The Anthropology of Landscape. Perspectives on Place and Space. Clarendon Press, Oxford 1997.Hirsch Eric, «Introduction. LandscaperBetween Place and Space» στο Eric Hirsch and Michael O' Hanlon (επιμ.), The Anthropology of Landscape, σ. 1-30.Ήμελλος Στ. Δ., Η περί πειρατών λαϊκή παράδοσις. Διδακτορική διατριβή στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Εν Αθήναις 1968.Κασιμάτη Μαριλένα Ζ.,«Η μεταμόρφωση του τοπίου σε καλλιτεχνικό δημιούργημα» στο Η Ολλανδική Τοπιογραφία του 17ου αιώνα. ΥΠΠΟ Εθνική Πινακοθήκη, Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου, Αθήνα 1985, σ. 22-24.Κατσούλη-Συμεώνογλου Ασπασία, Βάτικα, η πατρίδα μου. Από το λαϊκό πολιτισμό των Βοιών. Πιτσιλός, Αθήνα 2002.Κεφαλληνιάδης Νίκος, Α., Πειρατεία. Κουρσάροι στο Αιγαίο. Φιλιππότης, Αθήνα 1984.Κοντός Ιωάννης Γ., Ένας Καστανιώτης θυμάται. Εκδόσεις «Σ. Βογιατζή & Σία» O.E., Αθήνα 1995.Karamanes Evangelos, «Space and imaginary in the legends of Aspropotamos region. Prefecture of Trikala, Thessalia, Greece» στο Narratives Across Space and Time: Transmissions and Adaptations. Proceedings of the 15th Congress of the International Society for Folk Narrative Research, June 21-27, 2009 Athens, Scholarly Supervision: Aikaterini Polymerou-Kamilaki, Editorship Commitee: Aikaterini Polymerou-Kamilaki, Evangelos Karamanes, Ioannis Plemmenos, Publications of the Hellenic Folklore Research Centre, Academy of Athens - 31, Athens 2014, vol. Π, σ. 65-76.Λαγόπουλος Α.-Φ., Ο Ουρανός πάνω στη Γη. Τελετουργίες καθαγιασμού του ελληνικού παραδοσιακού οικισμού και η προέλευση τους. Οδυσσέας, Αθήνα 2002.Μπελαβίλας Νίκος, «Η αστική και αγροτική μορφολογία στις περιηγητικές και χαρτογραφικές πηγές», στο Παναγιώτης Ν. Δουκέλλης (επιμ.), Το Ελληνικό Τοπίο. Μελέτες ιστορικής γεωγραφίας και πρόσληψης του τόπου. Εστία-Κολλάρος και Σία, Αθήνα 2005, σ. 163-186.Μπιμπίκου- Αντωνιάδη Ελένη, Προβλήματα Ιστορίας. Βυζαντινά, Μεταβυζαντινά. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 1996Muir Richard, «Geography and the History of Landscape: Half a Century of Development as Recorded in the Geographical Journal», The Geographical Journal 164/2 (1998), σ. 148-154.Nixon Lucia, Making a Landscape Sacred. Outlying Churches and Icon Stands in Sphakia, Southern Crete. Oxbow Books, Oxford 2006.Παπαχριστοφόρου Μαριλένα, «Αφηγηματικότητα, χώρος: συνομιλώντας με ένα νησιώτικο τοπίο», στο Αλεξάκης, Βραχιονίδου, Οικονόμου (επιμ.), Ανθρωπολογία και συμβολισμός, σ. 283-307.Papachristoforou Marilena, 2006. «Legends et lieux en partage: Le cas d' une communauté insulaire en Grèce », Fabula 47, no Vi (2006), σ. 33-43.Papachristoforou Marilena, «Traces of Old Legends in a Modern Local Tradition», http://www.folklore.ee/folklore/vpl40/greece.pdjr:73-86. Ανάρτηση έτος 2008.Polymerou-Kamilaki Aikaterini, «Water Management in Myths and Legends of the Greek People », στο Narratives Across Space and Time: Transmissions and Adaptations. Proceedings of the 15th Congress of the International Society for Folk Narrative Research, June 21-27, 2009 Athens, Scholarly Supervision: Aikaterini Polymerou-Kamilaki, Editorship Committee:Aikaterini Polymerou-Kamilaki, Evangelos Karamanes, Ioannis Plemmenos, Publications of the Hellenic Folklore Research Centre, Academy of Athens - 31, Athens 2014, vol. Π, σ. 1-21.Polymerou-Kamilaki Aikaterini, Karamanes Evangelos, Plemmenos Ioannis (επιμ.), Narratives Across Space and Time: Transmissions and Adaptations. Proceedings of the 15th Congress of the International Society for Folk Narrative Research, June 21-27, 2009 Athens, Publications of the Hellenic Folklore Research Centre, Academy of Athens - 31,Athens 2014.Πίκουλας Γ. Α., «Η Χερσόνησος του Μαλέα: Απολογισμός και προοπτικές. Σχεδίασμα έρευνας », Αρέσκουσα 2 (2002), σ. 229-246.Πολίτης Νικόλαος Γ., Παραδόσεις, τόμ. Α'και Β'. Εν Αθήναις 1904.Σταυριανός Ν. Γ., Τα Βελανίδια Βοιών Λακωνίας (αδημ. χφη συλλογή στο Κέντρο Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας Ακαδημίας Αθηνών, αρ.4123/1979).Συμεωνίδης Νικ. Κ. «Στρωματογραφικαί και παλαιοντολογικοί έρευναι επί των νεογενών σχηματισμών της Λακωνίας ιδία των περιοχών Νεαπόλεως (επαρχία Επιδαύρου Λιμηράς) και της έναντι κειμένης νησίδος Ελαφονήσου», Αρέσκουσα 2 (2002), σ. 247-280.Tangerlini Timothy R., «"It Happened Not Too Far From Here..." A Survey of Legend. Theory and Haractiration», Western Folklor 49 (1990), σ. 371-390.Τάντουλος Αντώνιος, « Η πρώιμη χαρτογράφηση της χερσονήσου του Μαλέα και των κοντινών νησιών, μετά την ανακάλυψη της τυπογραφίας (1477-1528)», Αρέσκουσα 1 (1999), σ. 227-246.