110-115

Είναι και χρόνος κατά τον Βέρνερ Χάϊζενμπεργκ

• Μπέγζος, Μάριος Π.

«Aι σχέσεις απροσδιοριστίας αναφέρονται εις τον βαθµόν ακριβείας της παρούσης (ταυτοχρόνου) γνώσεως µας των διαφόρων κβαντοθεωρητικών µεγεθών» (W. Heisenberg). Με αυτόν τον τρόπο ο εκ των θεµελιωτών της κβαντοθεωρίας Βέρνερ Χάιζενµπεργκ (1901-1976) επισηµαίνει τον βαρυσήµαντο ρόλο πού διαδραµατίζει ο χρόνος εντός της συγχρόνου φυσικής επιστήµης. Η ύπαρξις του ταυτοχρόνου δηµιουργεί την προβληµατική της παρατηρήσεως θέσεως και ταχύτητος. Ο ίδιος µάλιστα τολµά να προχώρηση σε ένα ακόµη περαιτέρω βήµα θεωρών την Απροσδιοριστίαν ως άµεση συνέπεια της χρονικότητος: «Είναι σαφές, ότι δεν είναι δυνατόν να αποτελήται η υλη από κύµατα και σωµατίδια ταυτοχρόνως» (Χάιζενµπεργκ). Το ταυτόχρονο ευρίσκεται εις το υπόβαθρον της άντινοµίας κύµατος-σωµατιδίου. "Όχι το Είναι, άλλα ο χρόνος εν αναφορά προς το Είναι συγκροτεί το θεµελιώδες πρόβληµα της κβαντοθεωρτίας κατά τον Χάιζενµπεργκ: «Η άκριτη υιοθέτησις της ταυτοχρόνου εφαρµογής της κυµατιδιακής και της σωµατιδιακής εικόνος οδηγεί εις αντιφάσεις» (Χάιζενµπεργκ).Το συµπέρασµα του Χάιζενµπεργκ έχει ως εξής: «∆ια την έξαγωγήν των σχέσεων απροσδιοριστίας είναι απαραίτητος η ταυτόχρονος χρήσις της σωµατιδιακής και της κυµατιδιακής εικόνος». Το ταυτόχρονο και η απροσδιοριστία συναρτώνται αρρήκτως. ∆ια τούτο ο Χάιζενµπεργκ εισάγει την έννοια του ιστορικού στοιχείου εις την µικροφυσικήν ως ακολούθως: «Εις την ατοµικήν (μικροφυσική) διαδικασίαν παραµένει πάντοτε ένα µη περαιτέρω αναγώγιµο, στατιστικό, σχεδόν θα έλεγε κανείς, ένα ιστορικό στοιχείο» (Χάιζενµπεργκ). Επ' αυτής της βάσεως εποικοδοµούν την «λογική χρονικών αποφάνσεων» οι µαθηταί του Χάιζενµπεργκ και της «Σχολής τής Κοπεγχάγης» υποστηρίζοντες ότι «αι θεµελιώδεις κατηγορίαι της κβαντικής θεωρίας είναι χρονικαί» (C. F. von Weizsäcker). Κατ' αυτόν τον τρόπο αναφέρονται εις την προβληµατικήν του Μ. Heidegger «Είναι και Χρόνος», την οποίαν ασπάζονται από την σκοπιάν της Φυσικής πλέον και όχι µόνον της Μεταφυσικής.

• Physical sciences
• Philosophy, Ethics and Religion

• Επιστήμη και πολιτισμός
• Metaphysics

Περιέχει σημειώσεις