Die Musen
Part of : Πλάτων : περιοδικό της Εταιρείας Ελλήνων Φιλολόγων ; Vol.Κ, No.39-40, 1968, pages 45-58
Issue:
Pages:
45-58
Author:
Abstract:
Το περί των Μουσών τούτο άρθρον αποτελεί περίληψιν διαλέξεως του συγγραφέως εκτενεστέρας πως. Έ ξ αφορμής του γεγονότος ότι ό Δάντης είναι ό μοναδικός εκ των σπουδαίων χριστιανών ποιητών, ό όποιος εις την ποίησιν του• έτόλμησε νά έπικαλεσθή την βοήθειαν της θείας δυνάμεως τής Μούσης, ό συγγραφεύς του άρθρου παρεκινήθη να εξιχνίαση την αληθή εννοιαν τής Μούσης, ως αυτή εκφράζεται εις την άρχαίαν έλληνικήν λογοτεχνίαν. Μία θεά αδουσα, ή Μοΰσα, μόνον εις τους Έλληνας έχει έμφανισθή κατά την γνώμην τών Ιστορικών τών θρησκειών. Πρώτος δε ό "Ομηρος ένεφάνισε την θεάν—Μούσαν να ψάλλη δι' αύτού τα κλέα ανδρών εις το άρχαιότατον έπος του Δυτικού πολιτισμού, την Ίλιάδα. Ή θεά αυτή, μία και μόνη Μούσα, έτριπλασιάσθη προς ύποδήλωσιν τών τριών υποστάσεων της ως θεάς του άσματος, του μουσικού οργάνου και του χορού. Κατόπιν δε έτριπλασιάσθη και πάλιν χάριν και τής αριθμητικής αρμονίας εις εννέα Μούσας, τάς οποίας καθιέρωσεν ό 'Ησίοδος. Ή Μούσα υπό τάς τρεις ή τάς εννέα υποστάσεις αυτής μία ούσα ένσαρκωθείσα εις τους μεγάλους ποιητάς τής Ελλάδος αφύπνισε το εγώ τού Δυτικού κόσμου. Έκτος του Όμηρου και τού 'Ησιόδου, ό 'Αρχίλοχος, πρώτος λυρικός ποιητής και πρόδρομος τής λυρικής ποιήσεως καθιέρωσε την ποίησιν ως άπελευθέρωσιν τού άνθρωπου άπο τον εαυτόν του έκφράσας τή βοήθεια τής Μούσης τα έσωτερικώτατα συναισθήματα δια μέτρων πλουσίων, άπο τα όποια έτράφη ό μεταγενέστερος κόσμος. Είναι δε καί ό πρώτος χρησιμοποιήσας την λέξιν ρ υ θ μ ό ς , εις την οποίαν έπεφυλάχθη μέλλον πλούσιον. Ή Μούσα—θεά και ό Θεός—"Ερως δεσπόζουν και εις την ποίησιν τής Σαπφούς, τής οποίας το ποιητικον αύτοσυναίσθημα ήτο μέγα, άποτυπούμενον εις την πεποίθησίν της ότι ή μνήμη της θα έπιζήση άφού είχε στεφθή δια στεφάνου ρόδων τών εκ Πιερίας (τών Πιερίδων Μουσών). Ή ιδία θεά ενέπνευσε και τον Άλκαίον, υπό την προστασίαν ταύτης δέ διετέλει εκ νεότητος ολόκληρος ό βίος τού ποιητού και πολιτικού Σόλωνος, ό όποιος ήσθάνετο την θεάν διαρκώς πλησίον του. Άλλα και γενικώς οι "Ελληνες ήσθάνοντο τους θεούς των πλησίον των, έπίστευον δτι τα πάντα είχον σχέσιν μέ τους θεούς και προ πάσης επιχειρήσεως προσηύχοντο προς αυτούς. Ή παρουσία τών Μουσών εις την Λογοτεχνίαν καθώς άλλως τε και των θεών έξησθένησεν, δταν εις την Ίωνίαν ήνθησεν ό Λόγος, ό όποιος διέλυσε τον μΰθον, καί δταν εκεί έγεννήθη το πρώτον δια την ανθρωπότητα ή 'Επιστήμη. Ούχ ήττον ό Παρμενίδης δεν έθεώρει εαυτόν ως δημιουργόν, άλλ' ώς διάμεσον έκφραστήν ιδεών και γνώσεων παρά θεοΰ δωρηθεισών είς αυτόν, τον όποιον ή θεά Μούσα οδηγεί είς την περιοχήν της αληθείας. Άλλα και τούτου ό μαθητής 'Εμπεδοκλής ρητώς επικαλείται την Μούσαν να του δωρήση τήν άλήθειαν, έφ' όσον τούτο επιτρέπεται δι' ενα έφήμερον άνθρωπον. Άλλα και ό Πυθαγόρας έτίμα τάς Μούσας και εις αυτών τών θεοτήτων τον ναον κατέφυγε ποτέ διωκόμενος. Ό Πλάτων αναζητών έτυμολογικώς τήν σημασίαν θεωρεί δτι Μοΰσα σημαίνει ή έφευρίσκουσα, ή άνιχνεύουσα. Ό συγγραφεύς του άρθρου τούτου φρονεί ότι σχετίζεται ή Μούσα έτυμολογικώς προς το μύθος καί σημαίνει θεία δύναμις άναδημιουργουμένη διαρκώς και έκδηλουμένη. Τα δε ονόματα τών εννέα υποστάσεων της Μούσης συμβολίζουν τους τρόπους καθ' ους ή Μούσα φέρει τήν γνώσιν και τήν χαράν είς τους θνητούς. Οι "Ελληνες ώς μίαν έλάτρευσαν τήν Μούσαν, ό δε διαχωρισμός έγένετο είς χρόνους όλιγώτερον δημιουργικούς και περισσότερον ακόμη είς τους χρόνους τών 'Ρωμαίων. 'Ιδιαιτέρως έτίμα τάς Μούσας ό Σωκράτης, ό όποιος έν τη φυλακή ευρισκόμενος περιέπεσεν είς άμφιβολίαν αν έτίμησεν επαρκώς τάς Μούσας ασχοληθείς με τήν φιλοσοφίαν, ην έθεώρει ώς ύψίστην Μουσικήν. Ή Μούσα έμφανισθεισα καθ' ύπνους παρήνεσεν αυτόν να άσχοληθή με τήν Μουσικήν, διό και έσπευσε να σύνθεση υμνον είς τον Απόλλωνα. Ό τρόπος δμως καθ' όν έβάδισε προς τον θάνατον άπέδειξεν δτι ήτο αληθώς άνήρ μουσικός, Έλλην γνήσιος, μέλος της κοινότητος του Λαού του.
Subject:
Subject (LC):
