234-250

Ίδανικότης και γενικότης : Δύο απόψεις της αρχαίας θεωρίας της μιμήσεως

• Wagner, Hans, R.

Έκ του πλήθους των εκάστοτε διατυπωθεισών αισθητικών θεωριών δυνάμεθα να έξετάσωμεν ιδιαιτέρως τάς μιμητικάς. Αύται είναι, έκειναι αί όποιαι ασχολούνται μέ τήν σχέσιν του καλλιτεχνήματος προς τά εξω, προς τον «κόσμον». Έκ τούτων διακρίνομεν δύο ομάδας : έκείνας αί όποίαι μιμούνται εν ύπερβατικον ιδεώδες καί έκείνας αί όποίαι μιμούνται έν «έμπειρικον» ιδεώδες. Ώς θεμελιωταί αμφοτέρων τών αντιλήψεων δύνανται να θεωρηθούν ο Πλάτων και ο 'Αριστοτέλης, τών όποιων αί έν προκειμένω απόψεις ερευνώνται κατωτέρω. Ι. Ό Πλάτων, ώς γνωστόν, απορρίπτει τήν μιμητικήν Τέχνην έκ λόγων γνωσιοθεωρητικών καί ήθικοπαιδαγωγικών. Ενίοτε όμως, όπως εις τον «"Ιωνα», αναγνωρίζει τήν δυνατότητα μιας ενώσεως του καλλιτέχνου προς το θείον δια της εμπνεύσεως. Βεβαίως ή έμπνευσις αυτη δεν είναι έλλογος, δια τουτο και είναι επισφαλής. Έν τη «Πολιτεία» παρά ταυτα υπάρχουν χωρία τα όποια αναφέρονται είς μίαν θεωρίαν της ιδανικής Τέχνης. Ό καλλιτέχνης, γράφει έκεί ο Πλάτων, κατευθύνει το βλέμμα του ταυτοχρόνως προς τάς ιδέας καί προς την πραγματικότητα και δημιουργεί κάτι, το όποιον ναι μεν αντιστοιχεί πρός το άνθρώπινον μέτρον, καθίστα όμως ορατήν τήν ίδέαν—έν «πραγματικον ιδεώδες». II. Εις το κέντρον της φιλοσοφίας του 'Αριστοτέλους ευρίσκεται ή φύσις (πραγματικότης). Παραλλήλως ομως προς τήν φυσικήν δύναμιν υπάρχει ακόμη μία άλλη παραλλήλως δρώσα δύναμις : ή τ έ χ ν η . Ώς «τέχνη μιμητική» είναι αυτη τέχνη έν στενή έννοία. Κατά ποίους νόμους ομως μιμείται ή τέχνη ; Σπουδαιότητα παρουσιάζει ιδίως ή αρχή της γενικότητος («τα καθόλου»). Ή τέχνη μιμείται οχι μίαν ύπερβατικήν ίδέαν, άλλα τάς σπουδαίας, τυπικάς, «γενικάς» απόψεις της πραγματικότητος. Έν αντιθέσει προς τήν Ίστορίαν, ή οποία παρουσιάζει το πραγματικον, το μεμονωμένον, ή τέχνη καθίστα ορατούς γενικούς νόμους υπό μίαν συγκεκριμένην περίπτωσιν. Είναι, οπως θα έλεγεν ο "Εγελος, εν «συγκεκριμένον γενικόν».

• Languages and Literature

• Classical philology